Vind een bijzonder nummer

Kies het jaar of thema van het bijzonder nummer en ga naar de aflevering.

Deeplink naar deze pagina:
https://arsaequi.nl/bijzondernummer/1990_reizen-naar-recht

Bijzonder nummer 1990 – Rechtseconomie

Begrippenlijst

Ars Aequi Libri

Begrippenlijst bij het bijzonder nummer 1990 over Rechtseconomie.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900803

Maandbladartikel

Bestuurscompensatie, draagkracht en rechtseconomie

F.J. van Ommeren

Behoren bij de vaststelling van bestuurscompensatie economische factoren, zoals de winstgevendheid, het vermogen, de omvang en de continuïteit van een benadeeld bedrijf, een rol te spelen? Mag de overheid, bijvoorbeeld met het oog op de werkgelegenheid, rekening houden met de levensvatbaarheid van het bedrijf?

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900682

Maandbladartikel

Bismarck als Benchmark

Enkele rechtseconomische beschouwingen over publieke sector en sociale zekerheid in Nederland

L.J.C.M. Le Blanc

In dit artikel wordt de ontwikkeling van de rechtseconomie beschreven door in te gaan op de wijze waarop de publieke sector rechtseconomisch wordt bestudeerd. Waar dit voorheen voor het grootste gedeelte op macro-economische schaal ging, gebeurt dit thans op meer micro-economisch niveau waarbij m.n. de sociale zekerheid besproken wordt.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900654

Maandbladartikel

De eis tot correctie van ondoelmatig recht

J.G. Backhaus

Dit artikel gaat over het belang van de economische analysemethodes voor de rechtspraktijk en blijft alleen kort staan bij andere analysevormen, die in de nieuwe discipline van de economische analyse van het recht ook een grote rol spelen, maar voor de praktische oplossing van juridische problemen van minder groot belang zijn. Daarbij worden drie methoden besproken: de voorspellende, functionele en de normatieve analyse. Daarnaast wordt het economische systeem besproken waarbij er volgens de auteur zes voorwaarden gelden, zoals contractsvrijheid en de waarborg van privé-eigendom. Deze fundamentele rechten worden besproken vanuit een economisch perspectief. Daarnaast komen procedurele garanties aan de orde en wordt er afgesloten met een praktische conclusie.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900660

Maandbladartikel

De mogelijke rol van de rechtseconomie in de moderne rechtsstaat

B. Hessel

In dit artikel geeft de auteur op beknopte wijze zijn opvattingen weer over de rol van de rechtseconomie in de rechtsstaat. Daarbij gaat de auteur uit van diens eigen visie en vakgebied, het economisch publiekrecht. De auteur pleit tegen een verabsolutering van de rechtseconomie en wijst daarbij op de gevaren als de rechtseconoom de jurist overruled. Daarnaast plaatst de auteur als relationist enige kanttekeningen bij het neo-klassieke marktmodel van de School of Chicago.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900645

Maandbladartikel

De paradox en het dilemma

Effecten van politie-optreden op de Zeedijk

M. Grapendaal

In dit artikel wordt de politie als afgeleide van het recht opgevoerd in een tamelijk vastomlijnd domein, namelijk de omgeving van de Zeedijk te Amsterdam. Het gebied rond de Zeedijk wordt over het alge¬meen gezien als het meest criminele stukje Ne¬derland. Niet alleen worden daar talrijke (klei¬ne) illegale drugstransacties afgesloten, maar ook behoort de gedachte dat beroving, geweld en diefstal aan de orde van de dag zijn, tot het collectieve bewustzijn. Hoe dit ook zij, warm Amsterdam lijkt bij uitstek een plek waar werk aan de winkel is voor de wetshandhavers. Met het oog op het onderwerp van deze Ars Aequi special zal in dit artikel onder andere aan de orde komen op welke manier de politie de drugsmarkt controleert, maar vooral of en in hoeverre zij erin slaagt de drugsgerelateerde vermogenscriminaliteit te beperken.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900714

Maandbladartikel

De rechtseconomische analyse van het verbintenissenrecht

C.E. du Perron

Het uitgangspunt van dit artikel is dat rechtseconomische analyse kan bijdragen aan een beter begrip van het recht. Doch de beperkingen van de rechtseconomische methode moeten goed in het oog worden gehouden. Dit geldt des te meer, nu rechtseconomen er soms van uitgaan dat met hun instrumenten en begrippen het recht geheel kan worden verklaard. In de normatieve rechtseconomische benadering moet het recht daarbij aan de uitkomsten van de analyse worden aangepast. In dit artikel wordt de rechtseconomische methode geschetst aan de hand van de driedeling van de bronnen van verbintenissen in overeenkomst (paragraaf 2), onrechtmatige daad (paragraaf 3) en rechtmatige daad (paragraaf 4). De nadruk ligt daarbij op het contractenrecht. In de aan dit rechtsgebied gewijde paragraaf 2 wordt na een algemene inleiding ingegaan op het beginsel van de partijautonomie en op het recht op wanprestatie. Vervolgens wordt in paragraaf 5 aandacht besteed aan de inzichten die rechtseconomische analyse kan bieden bij het vraagstuk van de derdenwerking van overeenkomsten. Paragraaf 6 bevat een slotbeschouwing.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900770

Maandbladartikel

Economische analyse van de Nederlandse aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad

E. van Schilfgaarde

In dit artikel wordt de Nederlandse aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad besproken in het licht van de economische analyse zoals die de afgelopen dertig jaar vooral in de Verenigde Staten is ontwikkeld. Centraal staat de grondslag voor aansprakelijkheid uit eigen onrechtmatige daad, in het bijzonder het ongevallenrecht. In de eerste paragraaf wordt een korte uitleg gegeven van het economische model voor aansprakelijkheidsrecht; in de tweede paragraaf wordt de Nederlandse zorgvuldigheidsnorm getoetst aan het economische model; in de derde paragraaf wordt de rol van het toerekeningsvereiste in het Nederlandse onrechtmatige daadrecht besproken en in de vierde paragraaf wordt de economische analyse toegepast op de toerekenbare onrechtmatige daad.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900750

Maandbladartikel

Economische analyse van het consumentenrecht

R. Van den Bergh

Het consumentenrecht wordt vaak beschreven als een geheel van rechtsregels dat de positie van de 'zwakke' consumenten tegenover de 'sterke' verkopers moet verstevigen. Deze zienswijze is geen geschikt uitgangspunt voor een consumentenbeleid. Als er een machtsonevenwicht bestaat, moeten de oorzaken daarvan worden verduidelijkt. De economische analyse kan daarbij helpen; ze kan tevens aangeven of de vooropgestelde doelstellingen van 'consumentenbescherming' door (een bepaald type van) regelgeving kunnen worden gerealiseerd.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900787

Maandbladartikel

Efficiëntie als instrument en als norm

Enkele rechtstheoretische kanttekeningen bij de economische analyse van het recht

A.M. Hol

In dit artikel wordt beschreven op welke wijze de rechtseconomie de inzicht in het recht kan verdiepen. Daarbij wordt ingegaan op de verschillende wijzen waarop het recht vanuit economisch perspectief benaderd kan worden. Daarbij worden enkele theoretische en filosofische implicaties besproken. Positieve en normatieve economische analyses worden hierbij behandeld.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900632

Maandbladartikel

Eigendomsrechten vanuit rechtseconomsch perspectief

B. Bouckaert

In dit artikel wordt op rechtseconomische wijze het eigendomsrecht geanalyseerd. Daarbij komen begrippen aan de orde wat eigendom in economische zin is, wat dit te maken heeft met het schaarstebegrip, het verschil tussen individuele en groepseigendom, eigendom en markt(werking). Daarna worden de beperkingen van het eigendomsrecht beschreven. Als laatste wordt er een casus geschetst waarbij er wordt ingegaan op het eigendomsrecht bij aandelen en een ruimtelijk ordeningscasus waarbij nabuurschap centraal staat.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900777

Maandbladartikel

Het aansprakelijkheidsrecht

E. Mackaay

De economische analyse van het aansprakelijkheidsrecht is in Nederland tien jaar oud (1990). In die tien jaar is de rechtseconomie in het Nederlandse taalgebied goed op gang gekomen. Wat het aansprakelijkheidsrecht betreft, is er nu een gedegen uiteenzetting in hoofdstukken 5 en 6 van Holzhauer en Teijl's Inleiding rechtseconomie. Recentelijk is er voorts van de hand van Faure en Van den Bergh een boek verschenen dat geheel aan dit onderwerp is gewijd. Uit dit laatste werk kan men opmaken hoezeer dit gebied zich de laatste tien jaar ook elders in de wereld ontwikkeld heeft. Bij zulk een overdaad van goede bronnen past het hier niet de materie nog eens grondig uiteen te zetten. Meer gaat het erom de hoofdlijnen ervan te bezien en van daaruit te overdenken wat rechtseconomie wel en niet vermag.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900743

Maandbladartikel

Inleiding

R. de Bock, M.M. Dolman, B. Emmerig, B. Oosting, C. Tiel, T.B. Trotman

Inleiding bij het bijzonder nummer 1990 'Rechtseconomie'. De verantwoordelijke redactieleden schetsen een ontwikkeling sinds de 19de eeuw waarin de normatieve rechtswetenschap en de positieve economische wetenschap steeds dichter tot elkaar komen en de grenzen zelfs vervagen. Kort wordt ingegaan op het ontstaan van de moderne rechtseconomie, de receptie ervan en het praktisch belang van de rechtseconomie. Tenslotte komt de opzet van het bijzondere nummer aan de orde. Het nummer is uitgesplitst in een algemeen en bijzonder deel. In dit laatste deel worden specifieke deelonderwerpen behandeld, namelijk de rechtseconomische invloed op de verschillende rechtsgebieden.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie | Opinie | Redactioneel
oktober 1990
AA19900607

Maandbladartikel

Milieubescherming door aanpsrakelijkheidsrecht of regulering?

M. Faure

De economische analyse van het recht heeft veel aandacht besteed aan de vraag of efficiëntie kan worden bereikt door een marktoplossing of door regulerend ingrijpen door de overheid. Meer in het bijzonder werd onderzocht of schade verwekkende activiteiten kunnen worden vermeden door via aansprakelijkheidsregels de potentiële dader een prikkel te geven efficiënte zorg aan te wenden dan wel door via veiligheidsregulering een bepaalde standaard van zorg wettelijk voor te schrijven. In deze bijdrage zullen de economische grondslagen voor veiligheidsregulering worden beschreven. Daarbij zal de problematiek van de milieuverontreiniging als voorbeeld worden gebruikt om de respectievelijke voor- en nadelen van regulering versus aansprakelijkheidsregels te illustreren. Onderzocht zal worden of milieuverontreiniging louter door civielrechtelijke handhavingsmechanismen kan worden bestreden of dat rechtstreeks wetgevend optreden, bijvoorbeeld door het vastleggen van emissienormen, noodzakelijk is om bepaalde milieukwaliteitsdoelstellingen te verwezenlijken. Ook de in dit themanummer opgenomen bijdrage van Nentjens wordt de milieuproblematiek aangesneden. Daarin staat evenwel een andere vraag centraal, namelijk of milieubescherming door een vergunningsstelsel, dan wel door een systeem van heffingen dient te worden gerealiseerd.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900759

Maandbladartikel

Over octrooirecht en economie

J.J. Brinkhof

In dit artikel wil de auteur proberen iets te schrijven over de economische overwegingen die ten grondslag hebben gelegen aan het ontstaan van octrooiwetgeving en over de economische impulsen tot de verdere ontwikkeling van het octrooirecht. Het zal duidelijk zijn dat wat volgt niet de economische analyse is van het octrooirecht. De schrijver gaat het erom het verband te laten zien tussen economie en octrooirecht. Om dat de demonstreren schenkt de auteur aan het ontstaan van octrooiwetgeving in een aantal landen, aan de internationalisering van het octrooirecht en aan de permanente uitbreiding van de octrooieerbare materie. Teneinde de omvang van dit opstel niet al te zeer te laten uitdijen zal de auteur niet ingaan op de actuele vraag of de ontwikkelingslanden gebaat zijn met het huidige octrooisysteem. Het opstel wordt afgesloten met een aantal afsluitende opmerkingen.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900794

Maandbladartikel

Pluriformiteit in de rechtseconomie: een verkenning van scholen

R.W. Holzhauer, R. Teijl

In dit artikel worden de verschillende stromingen (scholen) binnen de rechtseconomie besproken. Daaraan voorafgaand wordt ingegaan op de ontstaansgeschiedenis vanuit de Legal Realist Movement tegenover de Critical Legal Studies Movement.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900617

Maandbladartikel

Public choice en rechtseconomie

G. de Geest

Het artikel is als volgt opgebouwd. In paragraaf 2 wordt aandacht besteed aan de begrippen en modellen die door Public Choice-economen worden gebruikt. Vervolgens wordt in paragraaf 3 een overzicht gegeven van de voornaamste stellingen. In paragraaf 4 evalueren we de begrensdheid van deze benadering. Op welke manier Public Choice en rechtseconomie verbonden zijn, wordt besproken in paragraaf 5. Om aan te duiden op welke manier Public Choice-analyses nuttig kunnen zijn voor de rechtseconomie, worden in paragraaf 6 en paragraaf 7 twee toepassingen gemaakt, respectievelijk op interpretatietheorie en appartementsmedeëigendomsrecht. In paragraaf 8 vindt u de algemene conclusies.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900666

Maandbladartikel

Rechtseconomie en belastingrecht

Ch. Caanen, P.H.J. Essers

In dit artikel worden de invloeden van de twee belangrijkste kernbegrippen van de rechtseconomie, effectiviteit en efficiëntie, op het belastingrecht. Dit onderzoek speelt zich af op een drietal niveaus: de wetgevende, de uitvoerende en de rechtsprekende macht.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900677

Maandbladartikel

Rechtseconomie en particuliere beveiliging

'Policing for profit' als voorloper van strafrechtelijke hervormingen?

B. Hoogenboom

In deze bijdrage wordt de theorievorming over de veiligheidsindustrie besproken. Twee theorieën domineren: de Junior-Partner theorie en de Economische theorie. De eerste theorie benadrukt de complementaire positie van de veiligheidsindustrie: de overheid is gebaat bij aanvullend preventief toezicht door het bedrijfsleven. De Economische theorie daarentegen wijst op de 'loss prevention' functie van de veiligheidsindustrie die wezenlijk verschilt van de strafrechtelijke doeleinden van de overheid. In deze benadering staan begrippen als doelmatigheid, efficiency en effectiviteit centraal. 'Misdaadbestrijding' is een afgeleide van een 'hoger' doel: winstmaximalisatie. Deze doelstelling kan ten koste gaan van de positie van werknemers. Het wetboek van Strafvordering begrenst slechts het optreden van overheidsfunctionarissen, niet dat van particuliere beveiligers. In de eerste paragraaf wordt betoogd dat het criminaliteitsvraagstuk uitsluitend wordt benaderd vanuit rechtsstatelijk perspectief. In paragraaf drie en vier wordt de theorie rondom het veiligheidsvraagstuk behandeld.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900721

Maandbladartikel

Rechtseconomie en strafrecht

Een rechtseconomische analyse van de bestrijding van misbruik van voorwetenschap bij de handel in effecten

D.R. Doorenbos, J.F.L. Roording

De economics of crime reiken verder dan de grenzen van het strafrecht. De benadering is namelijk ook bruikbaar als het gaat om de vraag welke handhavingsmiddelen ter bestrijding van een bepaalde vorm van onrechtmatig gedrag uit het oogpunt van efficiëntie en effectiviteit het meest aangewezen zijn. Het inschakelen van strafrechtelijke middelen is dan een optie. In dit artikel stellen wij ons deze vraag voor een concrete gedraging, namelijk het misbruik van voorwetenschap bij de handel in ter beurze genoteerde effecten. Na een schets van het door ons gehanteerde model (paragraaf 2) wordt een en ander toegepast op misbruik van voorwetenschap (paragraaf 3). Aan het slot veroorloven wij ons enige kanttekeningen bij de rechtseconomische benadering van het strafrecht (paragraaf 4).

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900733

Maandbladartikel

Rechtshulp in economisch perspectief

F. van Tulder

In dit artikel wordt op economische wijze het systeem van de gefinancieerde rechtshulp besproken. Eerst wordt de doelstelling en de huidige regeling van de rechtshulp kort beschreven. Vervolgens wordt de afweging van een rechtzoekende in een eenvoudig model geïllustreerd; hieruit worden enige conclusies over de vraag naar rechtshulp en de huidige rechtshulpregeling getrokken. Vervolgens komt een empirische analyse van de vragers van rechtshulp aan de orde. Daarna wordt bekeken in hoeverre het rechtshulpsysteem en de rol van de aanbieders daarin tot een maatschappelijk gezien optimaal gebruik van rechtshulp leidt. Tenslotte volgt een aantal conclusies.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900692

Maandbladartikel

Van wie is het milieu?

A. Nentjes

Het milieu is een schaars goed geworden. Het gebruik van het milieu als stortruimte voor afval concurreert met andere vormen van gebruik. Daarmee rijst de vraag hoe de rechten van gebruikers met betrekking tot het milieu op elkaar moeten worden afgestemd. Kunnen milieurechten worden gedefinieerd? Aan wie worden ze toegewezen? Moeten milieurechten worden beschermd langs privaatrechtelijke of langs publiekrechtelijke weg? Kunnen milieurechten overdraagbaar worden gemaakt?

Bijzonder nummer | Rechtseconomie
oktober 1990
AA19900706

Maandbladartikel

Voorwoord

R. de Bock, M.M. Dolman, B. Emmerig, B. Oosting, C. Tiel, T.B. Trotman

Voorwoord bij het bijzonder nummer 1990 'Rechtseconomie.

Bijzonder nummer | Rechtseconomie | Opinie | Redactioneel
oktober 1990
AA19900603

Maandbladartikel