Banner Hoge Raad
Banner RU Onderneming & Recht
Banner Ars Aequi Verzamelband
Banner Maverick
Banner Hoge Raad
Banner RU Onderneming & Recht
Banner Ars Aequi Verzamelband
Banner Maverick

Ars Aequi december 2024

Deze maand

We openen het feestelijke decembernummer met een artikel over… vuilnis. Naar aanleiding van een recent arrest schrijft Jelle Jansen over van wie vuilnis is en wat het belang van het antwoord op die vraag is in het privaatrecht en het strafrecht. Candan Yılmaz onderzoekt het belang van een aangepast strafrechtelijk traject voor mensen met een licht verstandelijke beperking.

Artificiële intelligentie wordt gebruikt in de strafrechtsketen, waardoor private actoren daarin soms ook een rol spelen. Sascha van Schendel & Wouter Scherpenisse benaderen in dit decembernummer de wenselijkheid van deze machtsverschuiving vanuit theoretisch-rechtsstatelijk perspectief. Verder legt Tim Verdoes uit waarom de overheid bij het faciliteren van start-ups niet zozeer zou moeten kijken naar een debiteurvriendelijk insolventiesysteem, maar naar de financieringskloof, en Wolf Sauter gaat in op de oproep van de ACM voor het invoeren van een inroepbevoegdheid voor het beoordelen van concentraties die onder de omzetdrempels van de Mededingingswet vallen.

Vertrekkend EU-rechter Sacha Prechal en startend EU-rechter Ben Smulders werden geïnterviewd door onze redacteuren Eva ten Hoor en Dewy Pistora, over het werk van EU-rechters en de uitdagingen waar het Hof van Justitie voor staat. Frans-Willem Korsten houdt naar aanleiding van zijn oratie in dit nummer een kort pleidooi voor een ecologische rechtscultuur.

Tot slot sluiten we deze maand twee rubrieken af: in de Rode Draad ‘Dissenting Opinions’ beschouwt Simone Slootweg de huidige ontwikkelingen rondom het Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel in een historisch perspectief, en op de Blauwe Pagina’s ‘Verdraaid recht’ gaat Lucienne van der Geld in op het verdraaien van de partnervrijstelling in de erfbelasting. Dit en nog veel meer staat in het decembernummer van Ars Aequi. Geniet ervan!

Nieuwsbrief

Altijd als eerste op de hoogte van alle juridische content van Ars Aequi?

Schrijf je in:

Ars Aequi nieuwsbrief


Bekijk onze Privacyverklaring


Ars Aequi december

Het recht op retour op zijn retour?

I.E.J. Bakker, M.R.F. Schaafsma

Pakketdiensten draaien overuren tijdens de jaarlijks terugkerende decemberdrukte. Deze drukte wordt versterkt door de grote hoeveelheid aan retourzendingen: Nederlanders sturen ongeveer 10% van de bestelde pakketjes retour. De retournering van al deze pakketten kost niet alleen veel geld, maar draagt ook bij aan milieuvervuiling. Wordt het tijd voor een heroverweging van ‘het recht op retour’?

Opinie | Redactioneel
december 2024
AA20240987

Fraus legis of fiscale twist: de partnervrijstelling in de erfbelasting verdraaid?

L.A.G.M. van der Geld

De erfbelasting roep vaak frustratie en gevoelens van onrecht op. Hoe ver gaan mensen om deze belasting te omzeilen? Sommigen trouwen kort voor overlijden – verdraaien ze daarmee de partnervrijstelling, of kiezen ze gewoon de fiscaal meest gunstige route? In deze ‘Verdraaid recht’ wordt die vraag onderzocht aan de hand van het verhaal van een doktersassistente die trouwde met haar erfrechtelijke weldoener.

Blauwe pagina's | Verdraaid recht
december 2024
AA20240988

Samenwerken met AI in de juridische wereld

L.A.G.M. van der Geld

AI kan heel handig en efficiënt zijn, maar heeft het ook biases zoals mensen en dieren? Lucienne van der Geld vroeg het ChatGPT.

Opinie | Column
december 2024
AA20241007

De democratische rechtsstaat bestaat niet zonder politici die hem willen verdedigen

N. de Boer

Post thumbnail Hoe stevig staat een democratische rechtsstaat als steun van politici wankel is? Het kabinet-Schoof wil de rechtsstaat versterken, terwijl het de PVV, als grootste coalitiepartner, ontbreekt aan toewijding aan democratische en rechtsstatelijke kernwaarden. De ambitie van het kabinet negeert daarmee een wezenlijk punt: een goed functionerende democratische rechtsstaat vereist meer dan juridische waarborgen. Informele normen, zoals wederzijdse tolerantie en institutionele verdraagzaamheid, zijn van cruciaal belang om democratisch en rechtsstatelijk verval te voorkomen.

Opinie | Amuse
december 2024
AA20240990

De strijd om vuilnis in het strafrecht en in het privaatrecht

J.E. Jansen

Post thumbnail Van wie is vuilnis dat iemand aan de straat zet, in een afvalbak gooit of naar de gemeentelijke milieustraat brengt? Is er sprake van prijsgeving of van overdracht? Dat is niet alleen in het privaatrecht van belang, maar ook in het strafrecht: het is immers onmogelijk een zaak die van niemand is te stelen en het wegmaken van een zaak zonder eigenaar is evenmin strafbaar. Welke gezichtspunten gelden in strafrechtelijke uitspraken waarin van belang is of een zaak zonder eigenaar is of niet en of iemand daar al dan niet van uit mag gaan, en wat leren deze uitspraken voor het privaatrecht? Aanleiding voor deze bijdrage vormt een recent arrest van de Hoge Raad waarin de motivering dat sprake was van prijsgeving te wensen overlaat.

Verdieping | Verdiepend artikel
december 2024
AA20240993

Implementation of an adapted criminal hearing for suspects with a mild intellectual disability: an analysis based on the ECHR framework

C. Yılmaz

In 2019, the Public Prosecution Service (OM) initiated a pilot programme with the objective of adapting criminal hearings for suspects with mild intellectual disabilities (MIDs) to ensure fair trials and mitigate the risk of adverse outcomes. It is of significant importance to safeguard the effective participation rights of the vulnerable suspects in order to comply with the ECHR. This study concludes that the implementation of these practices on a national scale would enhance access to justice and improve the fairness of trials for suspects with MIDs.

Verdieping | Verdiepend artikel
december 2024
AA20241013

AI-toepassingen binnen de strafrechtketen: private actoren in rechtsstatelijk perspectief

S. van Schendel, W. Scherpenisse

Post thumbnail AI wordt in de strafrechtketen gebruikt om grootschalig data te verzamelen en te analyseren, waarbij soms private actoren een centrale rol vervullen. Deze verschuiving van macht van de publieke naar de private sector roept vragen op over de wenselijkheid ervan. Wenselijkheid kan echter benaderd worden vanuit verschillende invalshoeken. In deze opinie benaderen wij deze wenselijkheid vanuit een theoretisch-rechtsstatelijk perspectief.

Opinie | Opiniërend artikel
december 2024
AA20241002

Het faciliteren van start-ups: is een (nog) meer debiteurvriendelijk insolventiesysteem gewenst?

T.L.M. Verdoes

Post thumbnail Start-ups zijn een belangrijke bron van waardecreatie. De succesverhalen van Google, Uber en Booking.com spreken tot de verbeelding. Maar succes is niet verzekerd, start-ups zijn bijzonder risicovol en slechts een klein percentage is succesvol. In hoeverre is een (nog) meer debiteurvriendelijk insolventiesysteem een geschikt middel om het aantal succesvolle start-ups te beïnvloeden en het aantal niet succesvolle start-ups efficiënt te laten afvloeien?

Opinie | Opiniërend artikel
december 2024
AA20241008

De ACM als kruimeldief?

Of: een inroepbevoegdheid voor concentratiecontrole als onderdeel van nieuw mededingingstoezicht

W. Sauter

Post thumbnail De Autoriteit Consument en Markt (ACM) pleit voor het invoeren van een inroepbevoegdheid voor het beoordelen van concentraties die onder de omzetdrempels van de Mededingingswet vallen. Zo wil zij kralenrijgen en sluipmoordovernames tegen kunnen gaan. Dit is in lijn met de herziening van de concentratiecontrole die nodig is na de uitspraak van het Hof van Justitie in Illumina Grail en maakt onderdeel uit van een bredere herziening van het mededingingsrecht waar ook de roep om een nieuw mededingingsinstrument deel van uitmaakt.

Opinie | Opiniërend artikel
december 2024
AA20241023

Is een mediationclausule afdwingbaar?

A.W. Jongbloed

Hoge Raad 12 juli 2024, ECLI:NL:HR:2024:1078 (CSW/PPSB)

Annotaties en wetgeving | Annotatie
december 2024
AA20241028

Selectie en benoeming van rechters bij het Hof van Justitie van de EU

H.C.F.J.A. de Waele

Hof van Justitie Europese Unie (HvJ EU, Grote Kamer) 29 juli 2024, C-119/23, ECLI:EU:C:2024:653 (Valančius)

Annotaties en wetgeving | Annotatie
december 2024
AA20241034

Een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel: zonder (analyse van het) verleden, geen toekomst

Een beschouwing van de huidige ontwikkelingen rondom het Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel in een historisch perspectief

S.A. Slootweg

Het Nederlandse kabinet denkt op dit moment na over een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel. Twee voorbeelden hiervan zijn het in februari 2024 uitgegeven OCTASrapport en het in juni 2024 in internetconsultatie gegane (concept-)wetsvoorstel basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen. Aan de hand van deze twee voorbeelden wordt in deze bijdrage verdedigd dat voor een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel een goede analyse van het verleden niet kan ontbreken, omdat elementen van nu geopperde voorstellen gelijkenis tonen met wetgeving uit het verleden.

Rode draad | Dissenting opinions
december 2024
AA20241038

Over recht dat er uiteindelijk voor mensen is en rechtspreken in tijden van crises

Een interview met EU-rechters Sacha Prechal en Ben Smulders

E. ten Hoor, D. Pistora

Post thumbnail Elke lidstaat van de Europese Unie draagt een rechter voor bij het Hof van Justitie, die vervolgens door de 27 lidstaten gezamenlijk wordt benoemd. Voor Nederland is dat van 2010 tot 2024 Sacha Prechal geweest. In oktober 2024 eindigde haar termijn als rechter bij het hof en nam Ben Smulders de functie over. In dit interview spreekt de redactie van Ars Aequi met Prechal over haar tijd als EU-rechter en met Smulders over zijn komende periode bij het hof. Daarnaast bespreken we algemene ontwikkelingen binnen het Hof van Justitie en het Unierecht.

Perspectief | Interview
december 2024
AA20241048

Pieter

K.A.M. van Vught

Deze column van Koen van Vught is geen vrolijk stukje, maar het gaat wel over een belangrijk onderwerp: de bezuinigingen op het hoger onderwijs.

Perspectief | Column
december 2024
AA20241047

Beknopt pleidooi voor een ecologische rechtscultuur

F.W.A. Korsten

Het recht heeft grote moeite zichzelf te hervormen. Indien er meer wetten bijkomen of worden veranderd is dat nooit meer dan een lichte koerswijziging. In het kader van de ecologische problemen is dit een groot probleem. Het recht heeft zich honderden jaren ten dienste gesteld van de menselijke huishouding: de economie. Om ecologische problemen op te lossen is een grote wijziging nodig, en een andere rechtscultuur.

Literatuur | Oratie
december 2024
AA20241056