Rechtsgeschiedenis

De Ongevallenwet

R.J.S. Schwitters

In 1901 werd na veel tumult de Ongevallenwet aangenomen. Met deze wet verzekerde de staat een uitkering aan in een groot aantal bedrijfstakkenwerkzame werknemers die op hun werk door een ongeval getroffen waren. In deze bijdrage bij de 'Canon van het recht' worden de achtergronden bij deze wet besproken.

Overig | Rode draad | Canon van het Recht
oktober 2009
AA20090683

De oorsprong van de term persoon in het Westerse recht

R.R. Brouwer

Post thumbnail

"‘Persoon’ gaat terug op het individuele masker dat werd gebruikt in Etruskisch-Romeinse grafrituelen én op het algemenere masker dat in zwang kwam in het Griekse theater. Via de in Rome werkende denker Panaetius (ca. 185-ca. 110) komt deze dubbele oorsprong van persoon terecht in de beginnende rechtswetenschap en wordt zo een centrale term in het westerse recht."

Verdieping | Verdiepend artikel
april 2018
AA20180281

De receptie van het Romeinse recht omtrent slavernij in de Nederlandse koloniën

D. de Vries

Post thumbnail De Nederlanders kwamen in de zeventiende eeuw in het bezit van verscheidene koloniale gebieden in zowel de ‘Oost’ als de ‘West’. In deze koloniën werden slaven gehouden. In de Nederlandse Gewesten waren er geen slaafgemaakten. Om de overzeese slavernij te reguleren liet de koloniale wetgever zich daarom inspireren door het Romeinse recht. Aan de hand van een tweetal voorbeelden wordt geïllustreerd dat de koloniale wetgever de Romeinse regels echter niet klakkeloos overnam, maar de toepassing van de regels liet afhangen van de omstandigheden in de koloniën en de door de koloniale overheid nagestreefde doelen.

Rode draad | Buiten Westen
april 2025
AA20250298

De Rhodische zeewet: te land en ter zee, niet in de lucht

De avarij-grosse regeling en haar historische wortels

F. Brandsma

Post thumbnail

De lex Rhodia begon zijn tocht op Rhodos, zeilde naar Rome, deed Bologna aan, belandde aan de Friese Zuiderzeekust, wist Oostenrijk te bereiken en vaart nog steeds op rivieren en zeeën. Frits Brandsma doet verslag van de reis.

Rode draad | Te land, ter zee en in de lucht
juni 2017
AA20170545

De Romeinsrechtelijke dwalingsregeling als grondslag van de huidige

J.H.A. Lokin

Aan de hand van de romeinsrechtelijke teksten wordt het begrip en de oorsprong van het begrip dwaling verklaard.

Overig | Rode draad | Digesten
september 2005
AA20050684

De val van Troje, de wrok van de godin Athene en het Verdrag over de tempelmeisjes

J.W.A. Fleuren

Post thumbnail In hoeverre geloofden de Grieken in de kleurrijke uitweidingen waarmee Homerus en tal van andere dichters de verhalen over de Trojaanse oorlog en zijn nasleep hebben aangekleed? In 1895 werd een Oudgriekse inscriptie met een juridische tekst ontdekt die een luguber licht op deze vraag werpt. Joseph Fleuren vertelt erover in deze amuse.

Opinie | Amuse
april 2024
AA20240286

De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC)

C.D.J. Bulten, C.J.H. Jansen

In dit artikel behorende bij de rode draad 'Canon van het Recht' wordt ingegaan op de VOC die bekend staat als de eerste Nederlande kapitaalvennootschap; de voorloper van de huidige N.V. In het artikel wordt ingegaan op de zeggenschapsstructuur, bevoegdheden en aansprakelijkheidbeperkingen.

Overig | Rode draad | Canon van het Recht
mei 2009
AA20090339

De vrederechter en zijn opvolger de kantonrechter. Snelle en goedkope rechtspraak onderbelicht!

E. von Bóné

Post thumbnail

In 2011 was het precies 200 jaar geleden dat de vrederechter in ons land is ingevoerd. Om die reden organiseerde ik op 28 oktober jl. op de Erasmus Universiteit Rotterdam een internationaal congres over de ‘justice of the peace in Europe’. Want hoewel de vrederechter in Nederland niet meer bestaat maar wel zijn opvolger de kantonrechter, praktiseert de vrederechter nog steeds in andere Europese landen, zoals in Engeland, Frankrijk, Italië en België. In België functioneert de vrederechter al sinds 1795! Deze ‘laagsprekende rechter’ is niet alleen in de rechtsgeschiedenis onderbelicht geweest maar ook heden ten dage. Derhalve wil ik in de rubriek ‘Onderbelicht’ enige aandacht aan de juge de paix geven.

Blauwe pagina's | Onderbelicht
februari 2012
AA20120078

De wet en de interpretatie van een overeenkomst (Digitaal boek)

Overbodige regels?

P.C. Kop

Post thumbnail De wetgever probeert bij tijd en wijle de rechter voor te schrijven hoe hij de wet moet interpreteren dan wel hoe hij een overeenkomst moet uitleggen. De woorden van een wet en een overeenkomst behoeven vrijwel altijd interpretatie, hoe duidelijk ze op het eerste gezicht ook mogen lijken.

9789492766397 - 22-08-2018

De wetshistorische wortels van ons stille pandrecht. Waardoor verloor Meijers de slag om het registerpand?

A.F. Salomons

Post thumbnail

Ruim twintig jaar geleden voerde Nederland het stille pandrecht in voor zowel roerende zaken als vorderingen. Het betrof een van de belangrijkste vernieuwingen die het nieuwe Burgerlijk Wetboek in petto had. De vorm waarin het nieuwe zekerheidsrecht was gegoten (zonder registratie in openbare registers) was afgedwongen door de Tweede Kamer, die daarmee inging tegen de wens van de regering om een ‘registerpandrecht’ in te voeren. Het stille pandrecht was evenmin de eerste keus van de voornaamste gebruiker van dat recht, de bancaire sector. De nieuweling stond in 1992 dus geen hartelijk onthaal te wachten. De vraag die zich nu opdringt is hoe het zo ver heeft kunnen komen. Waaraan hebben wij dat door niemand echt gewilde geheime pandrecht te danken?

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
april 2013
AA20130319

De wonderbaarlijke geschiedenis van de onrechtmatige overheidsdaad in de 19e en 20e eeuw (Digitaal boek)

G.E. van Maanen

Post thumbnail De historische achtergrond van de problematiek van de onrechtmatige overheidsdaad belicht vanuit de ontwikkeling van de rechtspraak daarover in de loop van de negentiende en twintigste eeuw.

9789069162294 - 01-06-1996

De zaak-Rodney King (1991)

Th.A. de Roos

In deze bijdrage aan de Rode Draad 'Historische Rechtszaken' wordt rechtzaak inzake Rodney King besproken.

Overig | Rode draad | Historische rechtszaken
november 2003
AA20030823