Rechtspleging

Rechters: het zijn net(te) mensen

B. Groothoff, K. Heidary

Ook rechters zijn vatbaar voor mentale valkuilen in het besluitvormingsproces, zo is opnieuw bevestigd in recent onderzoek. Hoewel het voorkomen van deze – vaak onbewuste – processen vrijwel onmogelijk is, bepleiten de auteurs in dit redactioneel dat nieuwe inzichten bijdragen aan de herkenning van mogelijke valkuilen, teneinde ongelijkheden in (strafrechtelijke) besluitvorming te ondervangen.

Opinie | Redactioneel
maart 2024
AA20240195

Rechtseenheid in veelvoud

Over de toenemende complexiteit van een schijnbaar eenvoudig begrip

Rechtseenheid lijkt een eenvoudig begrip: uniforme uitkomsten voor dezelfde gevallen. De tendens naar billijke oplossingen voor het concrete geval roept onherroepelijk het verwijt op dat daarmee de rechtseenheid in gevaar komt. Maar is dat wel terecht? Aan de hand van enkele recente arresten uit het burgerlijk recht en het strafrecht laat de auteur zien dat de notie van rechtseenheid complexer is dan op het eerste gezicht lijkt. Soms is het juist de aanpassing van het recht aan gewijzigde omstandigheden die bijdraagt aan de realisering van dieper liggende beginselen of doeleinden. Ook de discussie over de uniforme rechtstoepassing bij discretionaire bevoegdheden als de straftoemeting laat zien dat eenheid van recht niet los van de feitelijke context kan worden gezien. Eenheid in veelvoud is daarom niet alleen het maximaal haalbare, maar ook het meest wenselijke resultaat in het recht.

Overig | Rode draad | Raad en daad | Verdieping | Verdiepend artikel
september 2005
AA20050676

Rechtspleging (Digitaal boek)

A.F.M. Brenninkmeijer

Post thumbnail Rechtspleging geeft een overzicht van de inrichting van de rechterlijke organisatie en van de wijze waarop rechters hun taak vervullen als geschillenbeslechters.

9789069162096 - 01-09-1995

Rechtspraak als leerschool voor de democratie

A.M. Hol

Post thumbnail In toenemende mate wordt in een democratie als de onze de rechterlijke macht kritisch bejegend. Prof. Hol stelt dat het juist in een democratie zeer belangrijk is om de oordelen van rechters serieus te nemen.In deze bijdrage onderbouwt hij de stelling door rechtspraak met theater (in het bijzonder tragedies) te vergelijken. Daarbij gebruikt hij het Eichmann-proces als voorbeeld.

Perspectief | Perspectiefartikel
juni 2012
AA20120487

Rechtspraak in een veranderende samenleving

F.B. Bakels

Post thumbnail Steeds vaker komt de rechtspraak in het nieuws of in de kranten, niet zelden op een negatieve manier. Raadsheer in de Hoge Raad Floris Bakels plaatst in dit artikel deze publiciteit in perspectief. Hij belicht hierin onder meer trends in de moderne complexe maatschappij waarin de rechter zijn werk moet doen.

juni 2010
AA20100427

Rechtspraak in tijden van corona

R. de Bock

Hoe gaat de rechtspraak om met de corona-crisis? Niet al te best, aldus Ruth de Bock in deze column.

Opinie | Column
mei 2020
AA20200463

Rechtsvinding door het Hof van Justitie

T. Corthaut, K. Lennaerts

In deze bijdrage gaan we verder en wordt de rechtsvinding door het Hof van Justitie onder de loep genomen. Daarbij zullen zijdelings thema’s aan bod komen die eerdere bijdragen in deze reeks al voor het Nederlandse recht onder de aandacht hebben gebracht. Onze focus is echter vooral op drie, weliswaar verwante, aspecten die de rechtsvinding door het Hof van Justitie net iets anders maken. Ten eerste hebben we aandacht voor de unieke positie van het Hof dat als hoogste Europese rechtscollege niettemin in permanente dialoog staat met het Gerecht van eerste aanleg en, vooral, met de rechtscolleges van hoog tot laag van de vijfentwintig lidstaten. De bijzondere taakverdeling tussen het Hof en de nationale rechtscolleges en de invloed die zij heeft op de rechtsvorming staan daarbij centraal. Ten tweede hebben we aandacht voor de rechtsvergelijking, als een belangrijk instrument om tot rechtsvinding te komen die voor alle lidstaten aanvaardbaar is. Ten slotte worden beide sporen samen gebracht met een korte bespreking van het concept federal common law.

Overig | Rode draad | Raad en daad | Verdieping | Verdiepend artikel
september 2006
AA20060581

Rechtsvorming door de Hoge Raad (Digitaal boek)

R. de Graaff, T.A. Keijzer, C.C. de Kluiver, M. Samadi

Post thumbnail Een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar. De bijdragen belichten de rechtsvormende taak in meer algemene zin, maar besteden ook aandacht aan specifieke ontwikkelingen op belangrijke rechtsgebieden die onder de hoede van de Hoge Raad vallen.

9789069167473 - 24-05-2016

Rechtsvorming door prejudiciële vragen aan de Hoge Raad: een tussenstand

I. Giesen, A.M. Overheul

Post thumbnail

Sinds 1 juli 2012 kan de civiele feitenrechter gedurende een procedure een prejudiciële vraag voorleggen aan de Hoge Raad, om vervolgens, na beantwoording van die vraag, de onderliggende procedure verder af te kunnen ronden. De regeling heeft als doel een bijdrage te leveren aan de (tijdige) rechtsvorming door de civiele kamer van de Hoge Raad. In deze bijdrage wordt deze regeling geëvalueerd en maken wij tussentijds de balans op: bereikt de wet haar doel?

Rode draad | Rechtsvorming door de Hoge Raad
oktober 2015
AA20150825

Rechtsvraag (259) voor eerstejaars

Rechtsvinding en gevalsvergelijking

C.J.H. Jansen, C.J. Loonstra

In deze rechtsvraag voor eerstejaars wordt een casus aan de orde gesteld die door rechtsvinding dient te worden opgelost. Daarbij is het van belang dat men uit een casus de rechtsvraag formuleert.

Perspectief | Rechtsvraag
januari 1997
AA19970060

Rechtszekerheid

A.F.M. Brenninkmeijer

In dit essay verken ik mede aan de hand van mijn ervaringen als Nationale ombudsman de betekenis van de rechtszekerheid in onze rechtsorde. Rechts(on)zekerheid kan mensen sterk raken. Onze rechtsorde biedt met wetten, redelijk betrouwbare uitvoering en een eerlijk proces in beginsel rechtszekerheid. Die rechtszekerheid kan echter lang op zich laten wachten. Dat is onwenselijk. Zijn er methoden om eerder rechtszekerheid te verkrijgen? Vertrouwen speelt daarbij een belangrijke rol. Partijen om de tafel krijgen blijkt een goede methode om vertrouwen te scheppen en daardoor de rechtszekerheid te bevorderen.

Perspectief | Perspectiefartikel
november 2012
AA20120879

Rechtvaardige verdeling van macht in de bestuursrechtspraak

Y.E. Schuurmans

Post thumbnail

Er is een wetsvoorstel in de maak dat de bestuursrechtspraak ingrijpend reorganiseert. Twee colleges worden opgeheven, waarna alleen de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State en de Hoge Raad als laatste instanties in het bestuursrecht rechtspreken. Dat is geen goed idee, zo wordt in deze opinie betoogd. Het voorstel is een politiek product, dat niet leidt tot een weloverwogen en passend stelsel van bestuursrechtelijke rechtsbescherming.

Opinie | Opiniërend artikel
mei 2015
AA20150378