H. Blaisse, H.J. Pos, F. Westenberg

'De rechtspositie van zowel vrijwillig als onvrijwillig opgenomen patiënten in psychiatrische ziekenhuizen acht de Werkgroep op dit moment volstrekt onvoldoende geregeld en zij is van oordeel dat een wettelijke regeling niet alleen wenselijk is... maar ook dringend noodzakelijk.' Aan het woord is de Werkgroep Rechtspositie Patiënten in Psychiatrische Ziekenhuizen (beter bekend als de Commissie van Dijk), door de regering in mei 1975 ingesteld om duidelijkheid te scheppen in de hardnekkige, door de patiëntenbeweging steeds weer beklemtoonde, geruchten over wantoestanden in psychiatrische inrichtingen. Naar het rapport werd lange tijd uitgekeken, omdat het de bouwstenen moest leveren voor een algehele renovatie van een krakkemikkig bouwwerk: de rechten van de psychiatrische patiënt. In zijn geroep om een betere rechtspositie heeft de psychiatrische patiënt lange tijd alleen gestaan. De advocaten die actief zijn op dit rechtsgebied, zijn op de vingers van één hand te tellen... Als de aanbevelingen van de Commissie omgezet worden in wettelijke regelingen, impliceert dat tevens dat in de toekomst psychiatrische patiënten veelvuldig een beroep zullen doen op rechtshulpverleners. Met dit voor ogen willen wij een zo belangrijk rapport aan een andere beschouwing onderwerpen. Het is ondoenlijk om dit kader alle onderwerpen die in het rapport aan de orde komen de revue te laten passeren, enerzijds omdat het aantal onderwerpen te groot is. Anderzijds omdat dit - uitgaande van een juridische optiek - ook niet noodzakelijk is. De aanbevelingen van de Commissie moeten in een context geplaatst worden van grote verschuivingen in het denken over 'geestesziekte' en de wettelijke kaders die dit begrip moeten omgeven. Kennisname van deze ontwikkelingen is voor een goed begrip van de inhoud van het rapport derhalve onontbeerlijk. Alvorens wij beginnen met een inhoudelijke bespreking van de aanbevelingen van de Commissie van Dijk willen wij dan ook bovengenoemde ontwikkelingen nader toelichten.

april 1980
AA19800213

L.G.A. Bleumer - van der Klein, M.M.A. Spliet

Na de Tweede Wereldoorlog is als gevolg van de grote woningbehoefte en de industrialisatie het grondbeleid van gemeenten steeds actiever geworden. Steeds meer is de gemeente grond gaan verwerven, minnelijk of via onteigening, om deze vervolgens bouwrijp te maken en uit te geven in erfpacht, te verkopen of te verhuren, zowel voor woningbouw als voor industrievestiging. Deze uitgifte van grond nu biedt de gemeente - als eigenares - de mogelijkheid om allerlei bijzondere bedingen in de betreffende contracten op te nemen, die niets of slechts zijdelings iets te maken hebben met de verhouding erfpachter/erfverpachter, koper/verkoper. Verhuur van grond door de gemeente komt zelden voor en zal hier verder buiten beschouwing worden gelaten terwijl de bij verkoop voorkomende 'verkoopregulerende bedingen' reeds in het AA-nummer van juni 1979 aan de orde kwamen, zodat ook deze vorm van uitgifte hier verder buiten beschouwing zal worden gelaten. Wij zullen ons hier beperken tot de bedingen bij erfpacht. Onderzocht zal worden in hoeverre de gemeentelijke overheid gebruik of misbruik maakt van een al dan niet aanwezige machts- en monopoliepositie bij het aangaan van overeenkomsten van erfpacht. Voorts zal gekeken worden naar de mogelijkheden van rechtsbescherming van de burger door de rechter en naar de eventuele wenselijkheid van rechtsbescherming op andere wijze, bijvoorbeeld door middel van stringente wettelijke bepalingen.

maart 1980
AA19800153