Wat juristen kunnen met het totale-mens-principe van Louis van Gaal
Bondscoach Louis van Gaal heeft een heel bijzondere aanpak als voetbaltrainer. Dan doel ik niet op zijn bijna onnavolgbare wijze van het pareren van vragen tijdens een persconferentie. En ook niet op zijn vaardigheid om zich in welke taal dan ook uit te drukken. Ik bedoel het totale-mens-principe dat Van Gaal in zijn coaching hanteert. Hij heeft dit principe ontleend aan een bepaalde menskundige benadering. Daarin wordt gekeken naar het functioneren van iemand op basis van talent, gerichtheden en karakter en hoe die drie ‘pijlers’ een eenheid vormen. Het gaat daarbij primair om de binnenkant van de mens. Ook bij het eerdere WK heeft Van Gaal dit principe toegepast ten aanzien van de door hem te trainen voetballers. En ik laat het aan de lezer over om te oordelen of dit een succesvolle formule in het voetbal is…
Juristen kunnen volgens mij de door Van Gaal gehanteerde totale-mens-benadering ook in hun werk goed gebruiken. Neem nu bijvoorbeeld de ‘zaak’ Gerard Sanderink. Deze bekende Nederlandse ondernemer was eigenaar-topman van ondernemingen als bouwbedrijf Strukton en IT-bedrijf Centric. Centric is een van de grootste IT-bedrijven van Nederland met onder meer de overheid als klant. Sanderinks ex-vriendin had een bestuursfunctie bij een aantal van zijn bedrijven. Het verbreken van hun relatie deed het bestuurderschap uiteraard niet eindigen. Sanderink zocht daarom een manier om de ex-vriendin uit zijn bedrijven te verdrijven. En toen verscheen ‘cybercharlatan’ Rian van Rijbroek op het toneel, die graag Sanderink hiermee bleek te willen helpen. Draconische maatregelen volgden.
De vendetta van Sanderink en Van Rijbroek tegen de ex-vriendin loopt zo uit de hand, dat vorige maand de Ondernemingskamer is overgegaan tot het ontslag van Sanderink als (indirect) bestuurder van Centric. Daarnaast is hem het stemrecht op zijn aandelen ontnomen. Het stemrecht op één aandeel mocht hij behouden. Waarom is de Ondernemingskamer tot zo’n vergaande beslissing gekomen? De belangen van Centric bleken onvoldoende gescheiden te zijn van de privébelangen van Sanderink. Hierdoor is er grote onrust en onvrede onder het personeel, klanten en zakelijk dienstverleners van Centric ontstaan. Het oordeel van de Ondernemingskamer gaat zelfs zover, dat deze de twijfel uitspreekt over het vermogen van Sanderink om rationele beslissingen te kunnen nemen in het belang van de onderneming Centric. En daarbij vraagt de Ondernemingskamer zich af of hij voldoende (nog) in staat is om leiding te geven aan een bedrijf met de aard en omvang van Centric.
De Ondernemingskamer spreekt over het vermogen om ‘rationele beslissingen te nemen’. Hiermee lijkt de Ondernemingskamer te verwijzen naar de wilsbekwaamheid van Sanderink en die in twijfel te trekken. Iemands wilsbekwaamheid heeft echter niet alleen te maken met de vraag of iemand rationele beslissingen kan nemen of niet. Het beoordelen van wilsbekwaamheid is veelomvattender. Hierbij kan naar mijn opvatting het totale-mens-principe van Van Gaal uitkomst bieden. Vanuit dit principe kunnen juristen beoordelen of Sanderink (nog) wel wilsbekwaam is om het bedrijf Centric te leiden.
Sanderink heeft grote en belangrijke bedrijven weten op te bouwen. De eenheid van zijn gerichtheid, talent en karakter hebben hem tot een van Nederlands succesvolste ondernemers gemaakt. Zorgt nu diezelfde eenheid ervoor dat hij destructief handelt en afbreekt wat hij zelf heeft opgebouwd? Op basis van de uitspraak van de Ondernemingskamer en hetgeen ik uit de media heb meegekregen, neem ik aan dat die eenheid van de drie pijlers door veranderde omstandigheden is verbroken. De podcastserie ‘In de ban van Rian’ laat duidelijk zien dat zij sterke invloed op het handelen van anderen kan hebben. Om te weten te komen of Sanderink onder zo’n invloed staat van Rian van Rijbroek, zullen we vanuit het totale-mens-principe moeten nagaan of Sanderink zelf (dus zonder Van Rijbroek) vanuit zíjn eenheid van gerichtheid, talent en karakter tot zijn huidig gedrag en handelen zou zijn gekomen.
Of we ooit zo’n onderzoek ten aanzien van Louis van Gaal zullen moeten doen, is maar de vraag. De wil van anderen volgen ligt überhaupt niet in zijn gerichtheid, talent én karakter. Hij zei immers ooit zelf: ‘Ik ben niet makkelijk in de omgang. Maar ik ga toch zeker niet mijn persoonlijkheid veranderen, omdat anderen dat willen?’ Forza Louis!
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi december 2022.
Categorie: Columns