Rode draad

Rechtsbescherming voor de psychiatrische patiënt; een terrein vol problemen

P.J.H. Laurs

In dit artikel zullen de pogingen worden geschetst om de rechtspositie te verbeteren van in psychiatrische ziekenhuizen opgenomen patiënten. Stilgestaan wordt bij de huidige stand van zaken (de Krankzinnigenwet en de jurisprudentie) en bij de nieuwe wetsvoorstellen (Bijzondere Opnemingen in Psychiatrische Ziekenhuizen BOPZ, Behandelingsovereenkomst, Mentorschap). Ook als deze voorstellen de eindstreep halen, lijkt de rechtsbescherming voor de psychiatrische patiënt op belangrijke punten nog lacuneus te blijven.

Overig | Rode draad | De positie van onbekwamen in het recht
februari 1991
AA19910133

Rechtseenheid en de deelgeschilprocedure

G. de Groot

Post thumbnail

Dit artikel gaat over het waarborgen van rechtseenheid bij deelgeschillen over letsel- en overlijdensschade.

Rode draad | Rechtseenheid
juni 2018
AA20180534

Rechtseenheid en de tenuitvoerlegging van het Unierecht door de nationale rechter in een geïntegreerde rechtsorde

S. Haket

Dit artikel onderzoekt welke eisen het Unierecht stelt aan de tenuitvoerlegging van dat recht door de nationale rechter. Wat zegt dit over de betekenis van rechtseenheid, en hoe wordt dit nagestreefd, in het Unierecht? Soms getuigen de vereisten van het geloof dat rechtseenheid enkel door uniformiteit kan worden bereikt, soms is juist een compromis noodzakelijk.

Rode draad | Rechtseenheid
maart 2018
AA20180245

Rechtseenheid en het EHRM

J.H. Gerards

Post thumbnail

Vaak wordt aangenomen dat het Europees Hof voor de Rechten van de Mens streeft naar rechtseenheid in de zin van een uniform niveau van grondrechtenbescherming. Deze bijdrage laat zien dat en waarom dit in werkelijkheid veel genuanceerder ligt: het bewerkstelligen van uniformiteit is eerder een bij-effect van de werkwijze van het Hof, dan dat het gaat om een daadwerkelijke doelstelling.

Rode draad | Rechtseenheid
februari 2018
AA20180151

Rechtseenheid in veelvoud

Over de toenemende complexiteit van een schijnbaar eenvoudig begrip

Rechtseenheid lijkt een eenvoudig begrip: uniforme uitkomsten voor dezelfde gevallen. De tendens naar billijke oplossingen voor het concrete geval roept onherroepelijk het verwijt op dat daarmee de rechtseenheid in gevaar komt. Maar is dat wel terecht? Aan de hand van enkele recente arresten uit het burgerlijk recht en het strafrecht laat de auteur zien dat de notie van rechtseenheid complexer is dan op het eerste gezicht lijkt. Soms is het juist de aanpassing van het recht aan gewijzigde omstandigheden die bijdraagt aan de realisering van dieper liggende beginselen of doeleinden. Ook de discussie over de uniforme rechtstoepassing bij discretionaire bevoegdheden als de straftoemeting laat zien dat eenheid van recht niet los van de feitelijke context kan worden gezien. Eenheid in veelvoud is daarom niet alleen het maximaal haalbare, maar ook het meest wenselijke resultaat in het recht.

Overig | Rode draad | Raad en daad | Verdieping | Verdiepend artikel
september 2005
AA20050676

Rechtsgeleerd Magazijn Themis (RM Themis)

C.J.H. Jansen

In dit artikel behorende bij de Rode draad 'Canon van het Recht' wordt ingegaan op de geschiedenis van Themis en het Rechtsgeleerd Magazijn, die later zijn samengevoegd tot RM Themis. Dit blad is als het ware het oudste nog steeds bestaande juridische tijdschrift. Daarnaast is het een van de weinige juridische tijdschriften dat niet gespecialiseerd is.

Overig | Rode draad | Canon van het Recht
september 2009
AA20090589

Rechtsmiddelen

A.W. Jongbloed

Om te voorkomen dat iemand de dupe wordt van eigen of andermans fout of misslag dan wel van het feit dat er een procedure is gevoerd waarbij hij niet is betrokken,heeft de wetgever de mogelijkheid geopend een rechtsmiddel aan te wenden. Een andere belangrijke functie van rechtsmiddelen is dat zij de rechtseenheid bevorderen.

Overig | Rode draad | Rechstmiddelen
januari 2001
AA20010014

Rechtsmiddelen in en om Straatsburg

R.A. Lawson

Het EVRM beïnvloedt op tal van manieren de nationale stelsels van rechtsmiddelen. Daarnaast doet zich de vraag voor in hoeverre een beroep op het EHRM als rechtsmiddel kan worden gezien; uitspraken van het EHRM lijken meer recht dan middelen op te leveren. En welke rechtsmiddelen staan de klager ten dienste - in Straatsburg en in eigen land - als het EHRM uitspraak in zijn zaak heeft gedaan? Aan de hand van een concreet geval wordt ingegaan op recente ontwikkelingen met betrekking tot rechtsmiddlen in en om Straatsburg

Overig | Rode draad | Rechstmiddelen
november 2001
AA20010875

Rechtspluralisme en traditionele autoriteiten in hedendaags Afrika

J.M. Ubink

Post thumbnail Afrikaanse staten hebben een pluralistisch rechtssysteem geërfd van het kolonialisme. Na onafhankelijkheid dacht men dat gewoonte­recht en traditionele autoriteiten langzaam zouden verdwijnen, maar de laatste decennia zien we juist een herwaardering en toenemende formalisering van ‘tradition’. Maar hoe functioneren deze van oorsprong prekoloniale structuren, die in de koloniale tijd behoorlijk zijn ontwricht, in staten met democratisch verkozen bestuur, met grondwetten die gelijkheid en mensenrechten propageren, binnen een sterk geglobaliseerde wereld die gekenmerkt wordt door kapitalistische in plaats van subsistentie-economieën?

Rode draad | Buiten Westen
november 2025
AA20250782

Rechtspraak als staatsterreur. Roland Freisler, beul van het recht

D. Venema

Post thumbnail

Roland Freisler is het schoolvoorbeeld van wat in het Duits heet een ‘furchtbare Jurist’. Die titel heeft hij vooral te danken aan zijn presidentschap van het nationaal-socialistische Volksgerichtshof, dat in eerste en laatste instantie oordeelde in hoog- en landverraadzaken. Onder Freislers leiding schoot het aantal doodstraffen dramatisch omhoog. ‘Furchtbar’ kan vertaald worden als ‘vreselijk’ of ‘beangstigend’. Freisler was het allebei. Dat blijkt uit zijn opmerkelijke levensloop, zijn uitgesproken opvattingen over recht en rechtspraak en de nietsontziende wijze waarop hij die in de praktijk bracht.

Rode draad | Beroemde en Beruchte rechters
februari 2010
AA20100128

Rechtsvinding door het Hof van Justitie

T. Corthaut, K. Lennaerts

In deze bijdrage gaan we verder en wordt de rechtsvinding door het Hof van Justitie onder de loep genomen. Daarbij zullen zijdelings thema’s aan bod komen die eerdere bijdragen in deze reeks al voor het Nederlandse recht onder de aandacht hebben gebracht. Onze focus is echter vooral op drie, weliswaar verwante, aspecten die de rechtsvinding door het Hof van Justitie net iets anders maken. Ten eerste hebben we aandacht voor de unieke positie van het Hof dat als hoogste Europese rechtscollege niettemin in permanente dialoog staat met het Gerecht van eerste aanleg en, vooral, met de rechtscolleges van hoog tot laag van de vijfentwintig lidstaten. De bijzondere taakverdeling tussen het Hof en de nationale rechtscolleges en de invloed die zij heeft op de rechtsvorming staan daarbij centraal. Ten tweede hebben we aandacht voor de rechtsvergelijking, als een belangrijk instrument om tot rechtsvinding te komen die voor alle lidstaten aanvaardbaar is. Ten slotte worden beide sporen samen gebracht met een korte bespreking van het concept federal common law.

Overig | Rode draad | Raad en daad | Verdieping | Verdiepend artikel
september 2006
AA20060581

Rechtsvorming door prejudiciële vragen aan de Hoge Raad: een tussenstand

I. Giesen, A.M. Overheul

Post thumbnail

Sinds 1 juli 2012 kan de civiele feitenrechter gedurende een procedure een prejudiciële vraag voorleggen aan de Hoge Raad, om vervolgens, na beantwoording van die vraag, de onderliggende procedure verder af te kunnen ronden. De regeling heeft als doel een bijdrage te leveren aan de (tijdige) rechtsvorming door de civiele kamer van de Hoge Raad. In deze bijdrage wordt deze regeling geëvalueerd en maken wij tussentijds de balans op: bereikt de wet haar doel?

Rode draad | Rechtsvorming door de Hoge Raad
oktober 2015
AA20150825