Rechtsvorming door de Hoge Raad (Digitaal boek)

In 2005 besteedde Ars Aequi Maandblad uitgebreid aandacht aan de rechtsvormende taak van de Hoge Raad. In 2015 stond dit onderwerp wederom centraal in de rubriek “Rode Draad”. In de tussentijd is de cassatierechtspraak versterkt door wettelijke maatregelen die de Hoge Raad in staat moeten stellen zich meer te concentreren op het bevorderen van de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling. Zo heeft de Hoge Raad de mogelijkheid gekregen cassatieberoepen niet-ontvankelijk te verklaren (art. 80a RO), is de prejudiciële procedure bij de civiele kamer ingevoerd en is er een landelijke civiele cassatiebalie tot stand gekomen. Daarnaast wordt de Hoge Raad in toenemende mate geconfronteerd met invloeden vanuit het internationale en Europese recht.

Deze bundel geeft een overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen in de afgelopen tien jaar. De bijdragen belichten de rechtsvormende taak in meer algemene zin, maar besteden ook aandacht aan specifieke ontwikkelingen op belangrijke rechtsgebieden die onder de hoede van de Hoge Raad vallen. De bijdragen laten zien dat het belang van de rechtsvormende taak van de Hoge Raad sinds 2005 verder is toegenomen.

Het boek werd op 25 mei 2016 gepresenteerd tijdens het symposium “Rechtsvorming door de Hoge Raad”.

Deze digitale uitgave is alleen toegankelijk voor WO en HBO rechtenstudenten via de faculteitsbibliotheken. Geen toegang? Vraag bij jouw faculteitsbibliotheek of zij al een licentie hebben.
Deze digitale uitgave is niet individueel aan te schaffen. Bibliotheken kunnen een licentie nemen en op ip-niveau toegang krijgen tot alle digitale uitgaven van Ars Aequi, neem hiervoor contact op met onze klantenservice.

Bekijk inhoudsopgave

Schrijven over cassatierechtspraak

Voorwoord
Maarten Feteris
1. Rechterlijke rechtsvorming
2. Rechtsvorming door de HR
3. Een blik vooruit
4. Concluderend

Een List van Themis. De bijdrage van het parket en het wetenschappelijk bureau bij de Hoge Raad aan rechtsvorming in cassatie
Alain Ancery en Cristian Avendaño Canto
1. Themis en de cassatiemachine
2. Oorspronkelijke opdracht van parket en wb
3. Convergence all over the place
4. Hedendaagse privaatrechtelijke rechtsvinding en -vorming
5. Implicaties voor het werk van het parket en het wb
6. De bijdrage van het parket en het wb aan privaatrechtelijke rechtsvorming
7. Conclusie

Totstandkoming en uitleg van uitspraken van de Hoge Raad
Floris Bakels
1. Ter inleiding
2. Het door de civiele kamer bestreken terrein
3. De samenstelling en de werkwijze van de civiele kamer
4. Uitleg van rechterlijke uitspraken; objectieve maatstaf
5. Aanvullende gezichtspunten bij de uitleg van arresten
6. Bestuurdersaansprakelijkheid; de Spaanse villa
7. De klachtplicht (art. 6:89 en 7:23 BW)
8. Precisering en wijziging van rechtspraak
9. De motivering van uitspraken van de Hoge Raad

Tussen Montesquieu en Judge Dredd
Over rechter, politiek en rechtsvorming
Geerten Boogaard & Jerfi Uzman
1. Inleiding: over recht en politiek
2. Montesquieu en de definitie van rechtsvorming
3. Judge Dredd en de grondslag van de rechtsvormende taak
4. Intermezzo: van wetgever-plaatsvervanger naar grensbewaker
5. Opzoomer en de grenzen van rechterlijke rechtsvorming
6. Conclusie

Over redelijke wetstoepassing en hanteerbaarheid van het Nederlands privaatrecht
Menno Bruning
1. Inleiding: overheidsrechtspraak bij een zwijgende wetgever
2. Artikel 11 Wet AB: de rechter moet ‘volgens de wet’ recht spreken … naar billijkheid
3. Billijkheidsrechtspraak volgens de demarcatieleer van de Hoge Raad
4. Redelijke wetstoepassing en hanteerbaarheid van het recht als billijkheidscorrectie
5. Rechtsverwezenlijking: deformalisering vanuit de dienende functie van procesrecht
6. Verwezenlijking burgerlijk recht: grenzen rechtsvorming bij te rechtspolitieke keuzes
7. Slotbeschouwingen

Zuinig motiveren, maar wel uitleggen
Ybo Buruma
1. Inleiding
2. Motiveren voor partijen – accuratesse en precisie
3. Motiveren voor de juridische gemeenschap: interpretatie of argumentatie
4. Motiveren voor de samenleving: rechtvaardigen of toelichten
5. Conclusie

Rome, Luxemburg, Den Haag: de prejudiciële procedure als rechtsvormend instrument
Elsemieke Daalder & Ruben de Graaff
I. Inleiding
II. Rome
III. Luxemburg
IV. Den Haag
V. Conclusie

Rode draad ‘Rechtsvorming door de Hoge Raad’
Woorden achteraf in een aggregerende bijdrage
Willibrord Davids
1. Inleiding
2. Algemeen
3. Het civiele recht
4. Het strafrecht
5. Slotopmerking

Vorming of uitholling van recht?
De normering van de strafrechtelijke bewijsbeslissing door de Hoge Raad
Marieke Dubelaar
1. Inleiding
2. De aard van de strafrechtelijke bewijsbeslissing en de relatie tot het recht
3. Onderscheid tussen feiten en recht in cassatie
4. Inhoud marginale toetsing bewijsbeslissing
5. Debat over de normering van de bewijsbeslissing
6. Opstelling van de Hoge Raad ten aanzien van de invulling van bewijsregels
7. Consequentie terughoudendheid Hoge Raad
8. Wat zou de Hoge Raad (nog meer) kunnen betekenen?
9. Conclusie

Analogische rechtsvorming: Nebula, Berzona en het lot van een licentie van een failliete licentiegever
Dick van Engelen
1. Inleiding
2. Nebula: economische eigendom van onroerend goed
3. Licenties
4. De Nebula-dreiging voor licenties
5. Nebula-impact
6. Berzona
7. Berzona-impact
8. Rechtsvorming naar analogie

Rechtsvorming door prejudiciële vragen aan de Hoge Raad: een tussenstand
Ivo Giesen & Marlou Overheul
1. Aanleiding en vraagstelling
2. Een schets van de (achtergronden en het gebruik van de) wettelijke regeling
2.1 Introductie
2.2 De historische context van de Wet prejudiciële vragen aan de Hoge Raad
2.3 Een aantal hoofdpunten uit de wettelijke regeling
2.4 Beoogde effecten, voorziene voor- en nadelen en verwachtingen
2.5 Aantal gestelde vragen en antwoorden
3. De analyse van de antwoorden op de gestelde prejudiciële vragen
3.1 Inleiding
3.2 Wie wil de vraag stellen: partijen of de rechter?
3.3 Welke rechters stellen vragen?
3.4 Grondslag voor de vraag?
3.5 De inhoud: welke thema’s worden aan de orde gesteld?
3.6 Inbreng van partijen en ook van derden?
3.7 De antwoorden tot nu toe...
3.8 De duur van de procedure bij de Hoge Raad
3.9 Kernvraag: is er een bijdrage geleverd aan de rechtsvorming en de rechtseenheid?
4. Concluderende opmerkingen

Wat doet de Hoge Raad anno 2015 in het aansprakelijkheidsrecht?
Ton Hartlief
1. Inleiding
2. 2015 is niet 1996
3. Wie speelt eerste viool?
4. Niets bijzonders!?
5. Staaltjes van rechtsvorming
6. Wetgevertje spelen!?
7. Rechtsvorming met handicaps
8. Kan dit niet beter?
9. Alles-of-niets-oplossingen. Oppassen geblazen
10. Schrik- en affectieschade. Precaire verhouding tussen wetgever en Hoge Raad
11. Rust aan het front van de werkgeversaansprakelijkheid?
12. The King can do no wrong!?
13. Wat wil de Hoge Raad?
14. Wat kan de Hoge Raad?
15.Waar gaat de Hoge Raad heen?

Uitdijende strafbaarheid van onzedelijk handelen
Constantijn Kelk
1. Inleiding
2. Vrijere zeden in de jaren 60 en 70
3. De repressievere jaren 80
4. Zedendelicten en de jurisprudentie van de Hoge Raad
5. De begrippen ‘feitelijkheid’, ‘dwingen’ en ‘seksueel binnendringen’ bij verkrachting
6. Feitelijke aanranding van de eerbaarheid?
7. Zeer jeugdige slachtoffers en hun strafrechtelijke bescherming
8. Tot slot

Het leerstuk van de onzakelijke lening
Reinout Kok
1. Inleiding
2. Het leerstuk van de onzakelijke lening in vogelvlucht
3. Het onderscheid tussen een onzakelijke lening en een lening met een onzakelijke rente
4. Een onzakelijke lening is fiscaal geen eigen vermogen
5. Onzakelijke leningen omhoog, omlaag en opzij
6. De rente op onzakelijke leningen
7. Samenvatting en conclusie

Cassatie in variaties
Over de functie, de organisatie en het functioneren van de cassatierechter
Marc Loth en Marijke Kooijman
1. Inleiding
2. Cassatie; de functie en de criteria
3. Cassatie; de organisatie
4. Cassatie; het functioneren
5. Conclusies

De Hoge Raad als Europese civiele rechter
Chantal Mak
1. De Hoge Raad als tussenschakel
2. Effectieve remedies in het Europees privaatrecht
3. Wie heeft het laatste woord?
4. De Hoge Raad als Europese civiele rechter
5. De Hoge Raad als Hercules

Van Kazernestraat naar Korte Voorhout: tijd voor een nieuw arsenaal?
Martijn Polak
1. Inleiding
2. De instroom van zaken bij de Hoge Raad
2.1 Drie toegangswegen
2.2 Partijcassatie
2.3 Parketcassatie
2.4 Prejudiciële procedure
2.5 Waardering
3. Selectie en differentiatie van zaken na binnenkomst bij de Hoge Raad
3.1 Het kaf en het koren
3.2 Selectie bij partijcassaties
3.3 Selectie bij de prejudiciële procedure
3.4 Waardering
4. De afdoening van zaken door de Hoge Raad
4.1 Waarschuwing
4.2 Het keurslijf van de Hoge Raad
4.3 Verkorte afdoening
4.4 Waardering
5. Van ‘en/en’ naar ‘of/of’?

De voortdurende invloed van de Hoge Raad op het euthanasierecht
Klaas Rozemond
1. Inleiding: de doorwerking van het Brongersma-arrest
2. Zelfbeschikking in de rechtspraak van de Hoge Raad
2.1 Euthanasie Alkmaar
2.2 Chabot
2.3 Brongersma
3. Het dilemma van het Brongersma-arrest
4. Slotbeschouwing: een derde weg uit het dilemma

Formele rechtskracht anno 2015
Martijn Scheltema en Marijse Neuteboom-Klink
1. Inleiding
2. De regel van de formele rechtskracht
3. Uitzonderingen
4. Bewegingen naar een ruimere interpretatie van de regel van formele rechtskracht
5. Beweging naar een beperktere toepassing van de regel van formele rechtskracht
6. Kritiek op het leerstuk van de formele rechtskracht
7. Tot slot

Vier cassaties in het belang der wet: hoe bedrijf je rechtsvinding nu echt?
Vino Timmerman
1. Enkele algemene opmerkingen
2. Ontslag van een bestuurder
3. Loyaliteitsdividend
4. Schuldsanering
5. Het bestuursverbod bij de commanditaire vennootschap
6. Slot: Cassatie in het belang der wet en rechterlijke rechtsvorming

Roekeloze rechtsvorming?
Jeroen ten Voorde
1. Inleiding
2. Roekeloosheid in strafwetgeving: een korte geschiedenis
3. Roekeloosheid op de grens van twee eeuwen
4. De Wet herijking strafmaxima
5. De Hoge Raad en roekeloosheid
6. Slotopmerkingen

Verschijningsvorm: Digitale uitgaven (download pdf)

Auteur(s): R. de Graaff, T.A. Keijzer, C.C. de Kluiver, M. Samadi (red.)

1e druk 2016

Verschijningsdatum: 24-05-2016

ISBN: 9789069167473

Pagina's: 352

rechtseenheid rechtsontwikkeling rechtsvormende taak Hoge Raad rechtvorming

Algemeen juridisch Burgerlijk recht Burgerlijk procesrecht Metajuridica Rechtspleging Staats- en bestuursrecht Bestuursprocesrecht Strafrecht en criminologie Strafprocesrecht

Alle uitgaven Digitale uitgaven Diversen

U heeft geen toegang tot de download(s) van dit product.

This product can only be purchased by members.

Rechtsvorming door de Hoge Raad (Digitaal boek)

Inhoudsopgave Rechtsvorming door de Hoge Raad (Digitaal boek)