rechtsstaat

‘Artikel nul’: een algemene bepaling over rechtsstaat, democratie en grondrechten in de Grondwet?

M. Adams, G.J. Leenknegt

Post thumbnail Dit voorjaar zal de regering voorstellen een algemene bepaling toe te voegen aan de Grondwet, inhoudende dat de Grondwet de rechtsstaat, de democratie en de mensenrechten waarborgt. De auteurs menen dat de voorgestelde bepaling in normatieve zin niet veel toevoegt aan onze Grondwet; in een meer symbolische zin is de bepaling wel van belang. De genoemde waarden zouden daarom op een andere plek tot uitdrukking moeten komen: voorafgaand aan de gehele Grondwet – als preambule dus.

Verdieping | Verdiepend artikel
maart 2015
AA20150207

Advocaat, held in verdrukking?

B.E.M. Hertoghs, M. Klompers

In dit redactionele artikel wordt ingegaan op de onafhankelijkheid van de advocaat ten opzichte van de staat om op die manier goed zijn beroep uit te kunnen oefenen. De redacteuren constateren dat er in verschillende landen, waaronder China en Zimbabwe, nog steeds onvoldoende waarborgen zijn om hun taken als advocaat in voldoende onafhankelijkheid uit te oefenen.

Opinie | Redactioneel
december 2008
AA20080855

Afgewend onrecht, of morgen weer?

De noodzaak van een internationale blik op misstanden en schandalen in de digitale verzorgingsstaat

M. Bouwmeester, W.W.P. Damen

Post thumbnail In de nasleep van het kinderopvangtoeslagschandaal wordt nog volop gedebatteerd over de vraag hoe een vergelijkbaar systeemfalen in de toekomst moet worden voorkomen. Ter verdieping van dit debat pleit deze bijdrage voor een internatio­naal perspectief op het fenomeen van de dystopische digitale verzorgingsstaat. Er wordt aandacht besteed aan internationale lessen voor drie concrete onderwerpen: de borging van de menselijke maat, de beheersing van overheidsalgoritmes, en de revitalisering van rechtsstatelijke checks and balances.

Opinie | Opiniërend artikel
september 2025
AA20250606

Belangenafweging door de wetgever

Een juridisch onderzoek naar criteria voor de belangenafweging van de formele wetgever in relatie tot de belangenafweging op bestuursniveau

W.S.R. Stoter

In de bespreking van dit proefschrift wordt ingegaan op de belangenafweging die de formele wetgever maakt bij het totstand brengen van wetgeving en die ook richtinggevend dient te zijn voor de belangenafweging die de bestuursrechter maak.

Literatuur | Proefschriftbijdrage
juni 2001
AA20010503

Bestraffing buiten de rechter om. Wat is er mis met transactie?

J.M. Reijntjes

Dit artikel gaat over de buitengerechtelijke afdoening van strafzaken, oftewel de transactie mogelijkheden.

Bijzonder nummer | De rechtsstaat Nederland
juli 2004
AA20040552

Crainquebille en het onbuigzame recht

Verhalen van Anatole France, met een nabeschouwing van Wouter Veraart

A. France, W.J. Veraart

Post thumbnail In een tijd waarin de rechtsstaat onder druk staat en de roep om menselijke rechtspraak na de toeslagenaffaire alleen maar luider is geworden, is Crainquebille en het onbuigzame recht een must read voor iedereen die om recht en rechtvaardigheid geeft.

9789069168593 - 19-04-2024

De Arabisch Europese Liga en de democratische rechtsstaat

P.B. Cliteur

Zijn de uitgangspunten van de Arabisch Europese Liga verenigbaar met die van de democratische rechtsstaat? Deze vraag blijft relevant, zelfs wanneer de AEL niet de spectaculaire groei zal doormaken die door sommigen gevreesd en door anderen gehoopt wordt. De AEL is een eerste proeve van een islamitische partij en naar alle waarschijnlijkheid zullen met de gewijzigde bevolkingssamenstelling vroeg of laat ook andere politieke partijen of sociale bewegingen ontstaan die de islam als uitgangspunt nemen. De vraag of zo’n islamitische partij kan bestaan zonder in strijd te komen met de uitgangspunten van het dominante politieke ideaal (de democratische rechtsstaat) waarop de meeste westerse staten in de wereld tegenwoordig georiënteerd zijn, ligt dan voor de hand.

Verdieping | Verdiepend artikel
september 2003
AA20030625

De berispte complotrechter

J.J.J. Sillen

Hoge Raad 7 juli 2023, ECLI:NL:HR:2023:1019

Annotaties en wetgeving | Annotatie
februari 2024
AA20240149

De constitutionele crisis in Polen: een uitdaging voor de EU

M. Stremler

Post thumbnail

De crisis rond het Poolse constitutionele hof is een Europese aangelegenheid, omdat de Poolse constitutionele orde deel uitmaakt van het fundament van de Europese Unie. Hoewel optreden door de Europese Commissie daarom gerechtvaardigd is, moet de Commissie wel uitkijken niet meer kwaad dan goed te doen.

Opinie | Opiniërend artikel
december 2016
AA20160952

De democratische rechtsstaat bestaat niet zonder politici die hem willen verdedigen

N. de Boer

Post thumbnail Hoe stevig staat een democratische rechtsstaat als steun van politici wankel is? Het kabinet-Schoof wil de rechtsstaat versterken, terwijl het de PVV, als grootste coalitiepartner, ontbreekt aan toewijding aan democratische en rechtsstatelijke kernwaarden. De ambitie van het kabinet negeert daarmee een wezenlijk punt: een goed functionerende democratische rechtsstaat vereist meer dan juridische waarborgen. Informele normen, zoals wederzijdse tolerantie en institutionele verdraagzaamheid, zijn van cruciaal belang om democratisch en rechtsstatelijk verval te voorkomen.

Opinie | Amuse
december 2024
AA20240990

De invoering van een algemene bepaling of preambule bij de Nederlandse Grondwet in rechtsvergelijkend perspectief

J. Goossens, M.P. Kuijvenhoven

Op 5 april 2022 heeft de Tweede Kamer in tweede lezing het voorstel aangenomen tot toevoeging van een ongenummerde, algemene bepaling bij de Nederlandse Grondwet, namelijk ‘De Grondwet waarborgt de grondrechten en de democratische rechtsstaat.’ Deze bijdrage bevat een tekstuele rechtsvergelijking van de drie kernbeginselen in deze inleidende bepaling (democratie, rechtsstaat en grondrechten) met de preambules en het corpus van de 192 andere, geldende nationale grondwetten.

Rode draad | Grenzeloze Grondwetten
mei 2022
AA20220412

De kater

M.A. Zwanenburg

De Rechtsstaat is afgebroken, gestroomlijnd tot een institutie die primair beleidsdoelen diet; een staatsinstrument dat over burgers heenwalst en waarin Recht Spreken is getransformeerd tot een a-moreel productieproces warin waarheidsvinding ondergeschikt is gemaakt aan efficiency, aldus de mening van auteur.

Opinie | Opiniërend artikel
juni 2007
AA20070511