‘Zij die geboren worden groeten u’. Onder deze titel publiceerde de civilist Hans Nieuwenhuis in 1988 een artikel over de aansprakelijkheid jegens toekomstige generaties. Zoals altijd formuleert hij zijn vragen helder: ‘Is het mogelijk dat hetgeen wij thans doen en laten een onrechtmatige daad oplevert jegens hen die over driehonderd jaar worden geboren? Is het […]
‘De mens wordt vrij geboren, en is alom geketend.’ Met deze dramatische zin opent Rousseau zijn verhandeling Het maatschappelijk verdrag (1762). Hij schreef het op het hoogtepunt van de Verlichting. De intellectuele stroming van de Verlichting keerde zich tegen het dogmatische autoriteitsgeloof (Kerk, monarchie) en verkondigde een op de rede gebaseerd wereldbeeld onder het motto […]
In 2017 werd Neil Gorsuch als kandidaat-rechter van het US Supreme Court bij de benoemings-hearings aan de tand gevoeld over zijn dissenting opinion in Frozen trucker-zaak (10th Cir. 2016 8 augustus 2016, No. 15-9504 (Transam Trucking v. Administrative Review Bd.)). Het ging in deze zaak om het volgende. Een vrachtwagenchauffeur bevriest bijna in zijn truck, […]
De rechtsspreuk dura lex sed lex – de wet is hard, maar het is de wet – treffen we voor het eerst in deze vorm aan in een geschrift uit de elfde eeuw: de Collectarium canonum van bisschop Burchard van Worms. De rechtsspreuk is nauw verbonden met de idee van de rule of law, de gedachte dat wij onderworpen zijn […]
Hoe bestaan universele mensenrechten? Op deze vraag zijn in de loop van de geschiedenis nogal verschillende antwoorden gegeven. Voor sommigen zijn mensenrechten retorische verzinsels, voor anderen zijn het zelfevidente waarheden. Jeremy Bentham behoorde tot de eerste groep. In zijn bekende publicatie ‘Anarchical Fallacies; Being An Examination of the Declarations of Rights Issued During the French […]
In Over de geest der wetten (1748) onderzoekt de Franse aristocraat Charles de Secondat, baron de la Brède et de Montesquieu de verschillende regeringsvormen vanaf de Oudheid tot aan zijn eigen tijd. Volgens hem wordt het machtsmisbruik van de overheid in de meeste staten veroorzaakt doordat de belangrijkste functies van de staat – wetgeving, bestuur […]
In 1953 schreef de US Supreme Court rechter Robert Jackson een concurring opinion waarin hij inging op de status van rechterlijke beslissingen: ‘Whenever decisions of one court are reviewed by another, a percentage of them are reversed. That reflects a difference in outlook normally found between personnel comprising different courts. However, reversal by a higher […]
‘Overeenkomsten strekken partijen tot wet.’ Zo luidt, bondig samengevat, de regel van artikel 1374 van het oud BW. Hoewel de wetgever deze regel niet in het huidige BW heeft overgenomen, zou deze daarin niet hebben misstaan. We zijn nog steeds gebonden aan de overeenkomsten die wij met anderen zijn aangegaan – en dus strekken zij […]
In 1945 deed de bekende Amerikaanse rechter Learned Hand een uitspraak die wordt gezien als exemplarisch voor pragmatische rechtsvinding, dat wil zeggen rechtsvinding met een beroep op gevolgen (Markham v. Cabell). Volgens Learned Hand moet bij juridische interpretatie niet de letter, maar het doel van de wet centraal staan. Hij keert zich niet alleen tegen […]
Hoe ontstaat een recht? Dat is een vraag waarover theologen, filosofen en juristen zich eeuwenlang het hoofd over gebroken hebben. In de moderne tijd zijn op die vraag twee invloedrijke antwoorden gegeven. Het ene antwoord is die van het natuurrecht. Zo leidt ‘onze’ Hugo Grotius uit de basisprincipes van de menselijke natuur – zelfbehoud en […]