Responsabilisering is de naam van een typisch neoliberale overheidsstrategie waarmee burgers (mede)verantwoordelijk worden gemaakt voor aangelegenheden die traditioneel worden beschouwd als staatstaken. In dit artikel wordt allereerst een theoretische en kritische duiding van het concept responsabilisering geboden. Vervolgens wordt nagegaan welke vormen van responsabilisering kunnen worden getraceerd binnen het hedendaagse Nederlandse straf-, sanctie- en detentierecht. Aan bod komen onder meer: toenemende rolverantwoordelijkheden voor de verdediging, promotie en degradatie bij de resocialisatie en het langdurig toezicht op delinquenten na de tenuitvoerlegging van straf of maatregel.