Het Internationaal Strafhof vs Afrika: neo-kolonialisme?
Een tijdje terug las ik dit artikel van Mark Kersten. Ik vond het een genuanceerd en goed artikel en deelde het daarom op Linkedin. Nou, dat heb ik geweten… Want de vraag of het Internationaal Strafhof wat tegen Afrika heeft, leeft!
Meningen verdeeld
Een discussie volgde met meningen vanuit de hele wereld (Kenia, de VS, Thailand, Nederland, Nigeria). En ze waren verdeeld; sommigen waren overtuigd dat het Strafhof iets tegen Afrika heeft, anderen zagen het genuanceerder. Uiteraard ging de discussie niet zozeer over het artikel dat ik had gedeeld, maar meer over de vraag of het Strafhof zich nou wel of niet bewust tegen Afrika richt.
Neo-kolonialisme?
Het heeft mij in ieder geval weer wijzer gemaakt. Hoewel ik op de hoogte was van de stelling dat het strafhof een vorm neo-kolonialisme is, had ik er zelf nooit echt diep over nagedacht, slechts oppervlakkig. En ik kon (en kan nog steeds) deze stelling begrijpen. Want, als we het even kort door de bocht bekijken: op dit moment vervolgt het Strafhof uitsluitend mensen uit Afrikaanse landen met een koloniaal verleden. Zij worden vervolgd door onder meer mensen uit landen welke voormalig kolonisators zijn. Tel daarbij op dat het Strafhof op het moment geen andere (lees: westerse) landen vervolgt en het is goed voor te stellen dat het strafhof partijdigheid wordt toegedicht.
Doch, is dat terecht? Zelf denk ik, met Kersten, dat het genuanceerder ligt. Laten we beginnen met het feit dat de aanklager Fatou Bensouda zelf uit Gambia komt. Verder is het Rome Statuut (welke het Strafhof oprichtte) ook ondertekend door Afrikaanse staten (34 om precies te zijn) En in de zaken die nu voor het Hof liggen zijn misdaden begaan. Dienen deze dan onbestraft te blijven? Want wat is de ondertekening van het Rome Statuut dan nog waard?
Last resort
Wat ik niet zozeer in de LinkedIn discussie ben tegengekomen, maar wat naar mijn mening wel relevant is, is dat het strafhof een ‘last resort’ is; slechts als een staat geen eerlijke proces kan of wil bieden komt het strafhof er aan te pas (art. 17 lid 1 sub a Rome Statuut). Met andere woorden, als een staat een goed werkend rechtssysteem heeft, dan zal het - hopelijk – zijn ‘eigen’ verdachten van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de mensheid vervolgen. En juist voor de westerse staten gaat dit op. Zaken van deze staten zullen dus onder meer om deze reden niet snel voor het strafhof komen. Maar de landen in de zaken die nu bij het Hof moeten voorkomen zijn juist zwakke staten, waarvan geen fair trial te verwachten valt, vermoed ik zo.
Politiek afhankelijk
Maar toch, dit is natuurlijk niet het hele verhaal. Het is een publiek geheim dat internationale gerechtshoven politiek afhankelijk zijn. Met betrekking tot het Strafhof schrijft Kersten over de nauwe band van het Hof met de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. Het zal dan ook politiek relatief gemakkelijker zijn voor het Strafhof om Afrikanen te vervolgen dan iemand uit een westers land.
De politieke afhankelijkheid van het strafhof blijft dus een probleem. Maar elke (oorlogs)misdadiger (tegen de mensheid) dient verantwoordelijk te worden gehouden voor deze daden. Of dat nou is in zijn eigen land of in Den Haag. Het Strafhof dient daarom idealiter compleet politiek onafhankelijk te zijn voor een rechtvaardige toepassing van het internationaal strafrecht. Maar goed, dat zal dan wel weer heel idealistisch van mij zijn…
Categorie: Marie-Thérèse Hengst