Rechtsvergelijking in Duitsland en met Frankrijk
Vorig jaar hield de Deutsch-Lusitanische Juristenvereinigung met een druk bezocht symposium over recht en architectuur haar jaarvergadering te Jena. Vaak vinden de symposia van de vereniging hun weg naar de drukpers. Dat was bijvoorbeeld het geval met de vorige conferentie (Stefan Grundmann, Christian Baldus, Claudia Lima Marques, Sinde Monteiro, Mota Pinto, Pereira Dias, Thomas Richter & Jan Schmidt (red.), Internationaler Rechtsverkehr und Rechtsvereinheitlichung in deutsch-lusitanischer Perspektive – Comércio Jurídico Internacional e Unificação do Direito na Perspetiva Luso-Alemã (22. und 23. Jahrestagung der Deutsch-Lusitanischen Juristenvereinigung), Baden-Baden: Nomos 2014). Even tevoren had de Nederlandse afdeling van de Association Henri Capitant haar zeventigjarig jubileum met een goed bezocht symposium over de op handen zijnde herziening van het Franse aansprakelijkheidsrecht. Hoe zit het met dergelijke op één taal of één rechtsstelsel georiënteerde gezelschappen? In ons land is er naast Capitant een Duits-Nederlandse Juristenvereniging en vermoedelijk zijn er wel meer organisaties (zelf beschik ik nog over het briefpapier van een niet meer actieve Vereniging voor Chinees recht). Maar een land waar het echt wemelt van dit soort organisaties is Duitsland. De navolgende lijst heb ik gewoon van het net geplukt. De lijst is niet compleet: de talloze Anwaltsvereine op bilaterale basis heb ik buiten beschouwing gelaten:
Deutsch-Amerikanische Juristen-Vereinigung, Gesellschaft für Arabisches und Islamisches Recht, Deutsch-Australische Juristenvereinigung, Deutsch-Australisch-Pazifische Juristenvereinigung, Belgisch-Deutsche Juristenvereinigung, Deutsch-Brasilianische Juristenvereinigung, Deutsch-Britische Juristenvereinigung, Deutsch-Bulgarische Juristenvereinigung, Deutsch-Chakassische Juristenvereinigung, Deutsch-Chilenische Juristenvereinigung, Deutsch-Chinesische Juristenvereinigung, Deutsch-Costaricanische Juristenvereinigung, Deutsch-Estnische Juristenvereinigung, Deutsch-Französische Juristenvereinigung, Deutsch-Georgische Juristenvereinigung, Deutsch-Griechische Juristenvereinigung, Deutsch-Indische Juristenvereinigung, Deutsch-Iranische Juristenvereinigung, Deutsch-Irische Juristen- und Wirtschaftsvereinigung, Deutsch-Israelische Juristenvereinigung, Vereinigung für den Gedankenaustausch zwischen deutschen und italienischen Juristen, Deutsch-Japanische Juristenvereinigung, Kanadisch-Deutsche Juristenvereinigung, Deutsch-Koreanische Juristische Gesellschaft, Deutsch-Kroatische Juristenvereinigung, Deutsch-Kubanische Juristenvereinigung, Deutsch-Lateinamerikanische Juristenvereinigung, Deutsch-Lettische Juristen-Vereinigung, Deutsch-Mexikanische Juristenvereinigung, Deutsch-Niederländische Juristenkonferenz, Deutsch-Nordische Juristenvereinigung, Deutsch-Österreichische Juristenvereinigung, Deutsch-Polnische Juristen-Vereinigung, Deutsch-Portugiesische Juristenvereinigung, Deutsch-Rumänische Juristen-Vereinigung, Deutsch-Russische Juristen-Vereinigung, Deutsch-Schweizerische Juristenvereinigung, Deutsch-Serbische Juristenvereinigung, Deutsch-Singapurische Juristen-Vereinigung, Deutsch-Spanische Juristenvereinigung, Deutsch-Südafrikanische Juristenvereinigung, Deutsch-Taiwanesische Juristenvereinigung, Deutsch-Thailändische Juristengesellschaft, Deutsch-Tschechische Juristenvereinigung, Deutsch-Türkische Juristenvereinigung, Gesellschaft deutscher und ukrainischer Juristen en Deutsch-Ungarische Juristenvereinigung.
Een van de internationale verenigingen die in ons land actief zijn, is de reeds genoemde Association Henri Capitant. Onlangs vierde de Nederlandse afdeling in Leiden haar zeventigjarig bestaan. De vereniging werd in 1935 opgericht teneinde te ‘propager la culture juridique française’, wat later werd gewijzigd in minder chauvinistisch ogend ‘Amis de la culture juridique française’. Capitant is lange tijd geassocieerd met een mix van innovatieve congresthema’s en ‘academisch toerisme’: de jaarlijkse congressen vinden bij voorkeur plaats in exotische Franssprekende oorden. Maar recentelijk is het academisch gehalte sterk aan het stijgen en zijn de doelstellingen meer (rechts)politiek van aard geworden (zie de Revue de droit Henri Capitant. Een recent initiatief is de publicatie van Franstalige inleidingen tot de rechtsstelsels van verschillende landen, waaronder Nederland: zie Diana Dankers-Hagenaars (red.), Droit des Pays-Bas, Bibliothèque de l’Association Henri Capitant, LGDJ 2017, 100 p.). Daar zijn twee aanleidingen voor aan te wijzen. In de eerste plaats was er de viering van tweehonderd jaar Code Napoléon (zie Le Code civil 1804-2004/Livre du Bicentenaire, Paris: Dalloz 2004, 718 p.). De Franse president Chirac ontdekte bij die gelegenheid dat Frankrijk Europees gezien in de achterhoede verkeerde. Daar is inmiddels verandering in gebracht. Voorts heeft men in Frankrijk geschokt gereageerd op een studie van de Wereldbank die concludeerde dat het Franse recht veel minder efficiënt was dan de common law. Sindsdien poogt Capitant met de verwante ‘Fondation pour le droit continental’ enig continentaal tegenwicht te bieden.
Deze column is verschenen in het Ars Aequi juninummer 2018.