Dateleed en partnerbedrog. Een gebroken hart en een lege portemonnee in het recht
De weg van de liefde kan een bumpy road zijn. En aan het einde van die weg vind je misschien niet eens jouw ideale partner. Of je denkt er een gevonden te hebben, totdat er ineens een kink in de kabel komt. Als het gaat om zaken die het hart betreffen, zijn mensen op hun kwetsbaarst. Het recht streeft ernaar mensen te beschermen die kwetsbaar zijn (zoals de sugardaddy: https://arsaequi.nl/weblogs/columns/recht-op-een-crompouce-en-een-sugardaddy/). Maar moet die bescherming er ook zijn als het gaat om kwetsbaarheid in de liefde?
Laten we starten bij het begin van het liefdesverhaal, het daten. De Fraudehelpdesk trok laatst aan de bel met een nieuwe vorm van datingfraude. Deze wordt pig butchering genoemd. Het slachtoffer denkt een partner online te leren kennen, maar zit in werkelijkheid met een bende in Myanmar of China te chatten. Deze oplichters laten slachtoffers investeren in cryptomunten. Eerst is er dan een financieel succesje en veel liefdevolle berichten. Het eindigt ten slotte in het volledig kaalplukken van slachtoffers. Als die bende al is op te sporen, hoe ga je dan in zo’n land je recht halen, voor je gebroken hart én je lege portemonnee? Uiteraard is het beter om dit soort dateleed te voorkomen, bijvoorbeeld door (strengere) wettelijke eisen te stellen aan datingsites.
Als de horde van het daten succesvol is genomen, komt er het moment van gaan samenwonen. De helft van de koppels maakt dan een samenlevingscontract bij de notaris. Hiermee regel je de juridische bescherming van elkaars belangen. De andere helft is in het geval van uit elkaar gaan afhankelijk van de wet en de rechter. Bijvoorbeeld als de ene partner spaargeld in het huis van de andere partner heeft gestoken. De rechter kent doorgaans geen recht toe voor terugbetaling van het geïnvesteerde spaargeld. De wet heeft namelijk voor ‘informele samenlevers’ geen beschermende regels. Behalve geen recht op terugbetaling van investeringen (dat er met een samenlevingscontract wel geweest had kunnen zijn), is er dus ook geen recht op alimentatie en het tijdelijk in de woning kunnen blijven na de ‘scheiding’.
Met het samenlevingscontract ‘op zak’ kan het trouwens soms nog steeds misgaan. In de zaak waarin een man werd geconfronteerd met ‘dubbel bedrog’ van zijn vriendin, kreeg hij echter een zachte landing bij de rechter. Deze man ontdekte dat zijn vriendin met wie hij samenwoonde, een relatie had met haar motorrijleraar. Na de ontdekking beloofde zij deze relatie te verbreken en dit werd door de man ‘beloond’ door met haar een voor haar gunstig samenlevingscontract af te sluiten. De vrouw pakte echter de afgezworen relatie kort daarna weer op. Toen de man van dit nieuwe bedrog vernam, wilde hij ‘scheiden’. De rechter stelde de bedrogen man in het gelijk zodat hij de afspraken uit het samenlevingscontract niet jegens zijn vriendin hoefde na te komen.
Als het samenwonen wél goed blijft gaan, volgt er misschien een huwelijk. Dan is er (eindelijk?) wettelijke bescherming. Maar die is niet allesomvattend, ook al staat er in de wet dat echtgenoten elkaar ‘getrouwheid, hulp en bijstand’ zijn verschuldigd. Dit verhindert niet, zo bepaalde de Hoge Raad al een eeuw geleden, dat een echtgenoot een polyamoureus leven leidt. Of andersom: dat een echtgenoot die niet te porren is voor een vrijpartij, gedwongen kan worden tot seks.
Het recht helpt het gekwetste hart dus niet altijd. Het financiële vangnet dat er soms is, heelt misschien een klein beetje het gebroken hart. In veel opzichten is de liefde niet ‘juridiseerbaar’. En dat is wellicht ook maar goed ook. Met vallen en opstaan leren we wat liefhebben is en hoe we de anderen daarin kunnen vertrouwen. En als troost: je kunt het altijd nog over een heel andere boeg gooien en je laten inspireren door kunstenares Alicia Frames. Zij trouwt deze zomer ritueel met haar partner, een bewegend en sprekend hologram. Dit is echt ‘build your own boyfriend’ next level! Je partner-hologram zal je niet bedriegen, je geen geld aftroggelen en is daar waar jij hem hebben wilt: op de bank of in bed. Jammer dat je hologram-partner alleen kan doen alsof … hij kookt en afwast. Maar anderzijds: als je samen op de bank zit, hoef je de chips niet te delen!
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi april 2024.
Categorie: Columns