The Privatized Art of War: Private Military and Security Companies and State Responsibility for Their Unlawful Conduct in Conflict Areas
Boekbespreking. Dit boek opent met een ijzingwekkende weergave van wangedrag in de wereld van private military and security companies (hierna: PMSC’s). Van schietincidenten tot groteske martelingen, een scala aan misstanden komt voorbij. Hoewel Moyakines beschrijving doet geloven dat dergelijke situaties aan de orde van de dag zijn, blijken zowel media-aandacht als berechtingen grotendeels uit te blijven. Reden voor hem om in de pen te klimmen. In zijn proefschrift onderzoekt hij in hoeverre staten op grond van internationaal recht aansprakelijk gesteld moeten en kunnen worden voor het wangedrag van deze ondernemingen in conflictgebieden.
Hoofdstuk 1 geeft een inleiding tot de problematiek en het onderzoek. Het tweede hoofdstuk richt zich op het fenomeen dat Moyakine kenschetst als ‘de privatisering van oorlog en veiligheid’, door vluchtig de historische ontwikkeling van dit fenomeen te beschrijven. Vervolgens wordt ingegaan op de huidige situatie, en komen aspecten als de inrichting van de ondernemingen en de betrokken actoren aan bod.
In hoofdstuk 3 wordt een juridisch kader geïntroduceerd waarbinnen PMSC’s (zouden moeten) opereren. Dit raamwerk bestaat uit internationaal en nationaal recht, aangevuld door transnationale private gedragscodes. Hierop voortbordurend onderzoekt hoofdstuk 4 de rechtsstatus van personeel dat in gewapende conflicten actief is.
Vervolgens lijkt Moyakine zijn onderzoeksvraag weer concreet in zicht te krijgen. Deze hoofdstukken bezien de staatsaansprakelijkheid vanuit internationaalrechtelijk perspectief: aanvankelijk met betrekking tot aansprakelijkheid voor het doen en nalaten van PMSC’s (hoofdstuk 5), vervolgens door middel van aansprakelijkheid op grond van positieve verplichtingen die op de staten rusten (hoofdstuk 6).
Helaas moet Moyakine in hoofdstuk 7 concluderen dat staten vaak hun aansprakelijkheid kunnen ontvluchten en dat ook blijken te doen. Zijns inziens zijn er in de praktijk echter manieren om de staten toch verantwoordelijk te houden voor misstanden. Enerzijds kan dit waar elementen van staatsgezag door PMSC’s, daartoe bij wet gemachtigd, worden uitgeoefend. Anderzijds is de staat aansprakelijk indien PMSC’s onder overall control van staten opereren.
Ook positieve verplichtingen spelen volgens Moyakine een belangrijke rol, doch is deze rol nog niet volledig uitgekristalliseerd. Hij beveelt dan ook aan dat een nieuw verdrag wordt opgesteld, dat hierin duidelijkheid kan bieden. De 2010 Draft International Convention on PMSC’s van de Verenigde Naties zou hiervoor model kunnen staan.
Hoewel voorgaande hoop biedt, komt Moyakine tot de conclusie dat er nog een lange weg te gaan is. Dat nu – theoretisch gezien – vaststaat dat staatsaansprakelijkheid een mogelijkheid is, biedt geen garantie voor een praktische toepassing daarvan. (FvdP)
E. Moyakine
The Privatized Art of War: Private Military and Security Companies and State Responsibility for Their Unlawful Conduct in Conflict Areas
Diss. Tilburg, Antwerpen/Cambridge: Intersentia 2015, xvi + 480 p., € 85,00
Categorie: Boekbesprekingen