Revolte. De wereldwijde opstand tegen globalisering
Boekbespreking. In 21 hoofdstukken beschrijft Nadav Eyal het bankroet van de huidige wereldorde. Hij wil weten waarom zoveel mensen zich klemgezet voelen, terwijl cijfers aantonen dat de mensheid het in het algemeen goed doet. De grote paradox waar Eyal zich mee bezighoudt, is de vraag hoe het kan dat fundamentalisme floreert in een tijd van snel afnemende armoede, steeds betere gezondheidszorg, steeds beter onderwijs en groeiende inkomens. Waarom wijzen grote aantallen mensen globalisering af? Wat verklaart de wereldwijde opkomst van populisme en nationalisme?
Eyal stelt dat de antwoorden op deze vragen diffuus zijn, oftewel afhankelijk van specifieke plaatsen, tijden en problemen. Hij ontrafelt de verschillende motieven en omstandigheden die ertoe leiden dat mensen zich tegen het heersende systeem keren. Daarbij ziet hij ook grote lijnen: velen die in opstand komen tegen de huidige machtsstructuren voelen zich in de steek gelaten door de liberale belofte van de politieke klasse die inhoudt dat globalisering welvaart voor iedereen zou brengen. Anderen keren zich juist tegen liberale waarden en technologische vooruitgang, omdat die hun gemeenschappen marginaliseren en ondermijnen.
Eyal baseert zich op (reis)verslagen vol gesprekken en waarnemingen. Enerzijds ligt hierin de kracht van het boek: Eyals stelling dat het gaat om een wereldwijd verschijnsel dat in alle bevolkingsgroepen speelt, wordt kracht bijgezet doordat de auteur breed verslag doet van fenomenen die samenhangen met globalisering en populisme. Hij schrijft over Syrische vluchtelingen in Griekenland en Duitsland, de instortende geboortecijfers in Japan, de opkomst van Trump en het verdwijnen van de olifant op Sri Lanka, om maar een kleine greep uit de behandelde onderwerpen te doen. De huidige ontwikkelingen worden ook nog eens in historisch perspectief geplaatst, van de opiumoorlogen in China, tot het kolonialistische Haïti, tot het Marshallplan. Anderzijds is deze opzet soms wat ongeordend: het boek zoekt een balans tussen enerzijds een eclectische verzameling van verhalen en verslagen en anderzijds een gestructureerd geheel. Dit resulteert in een boek waarin uiteindelijk de complexe reeks problemen waarmee de geopolitieke gemeenschap wordt geconfronteerd in kaart worden gebracht. Dat gebeurt op briljante wijze, zij het op een ietwat willekeurige manier. (LO)
N. Eyal
Revolte. De wereldwijde opstand tegen globalisering
Amsterdam: De Arbeiderspers 2021, 479 p., € 24,99
Categorie: Boekbesprekingen