Kolonialisme en codificatie. Hoofdstukken uit de Caribische en Amerikaanse rechtsgeschiedenis
Boekbespreking. De aankomst van Columbus op de Bahama’s, in 1492, leidde tot een breuk in de geschiedenis van het Amerikaanse continent en de daarbij gelegen eilanden. De ontdekking van de Nieuwe Wereld luidde een periode in van verovering en kolonisatie door verschillende Europese mogendheden. Die periode zou meerdere eeuwen duren. De Europeanen namen toen niet alleen hun eigen cultuur en godsdienst de oceaan mee over, maar ook hun rechtsstelsels. In dit boek stelt Peter van den Berg, historicus en jurist verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit van Aruba, dat laatste deel van de koloniale geschiedenis centraal. Het gaat hem in het bijzonder om de receptie van Europese rechtsstelsels in de West.
In navolging van zijn leermeesters Lokin en Zwalve hanteert Van den Berg een strikte definitie van ‘codificatie’: door een overheid afgekondigd geschreven recht dat exclusief is. Dat betekent dat een rechtsstelsel pas als gecodificeerd wordt aangemerkt als de codificatie geldt als enige rechtsbron. Meer concreet: de rechter mag in een zaak dan geen andere rechtsbronnen, zoals gewoonterecht of recht van andere landen, toepassen. Bij dit alles ligt de nadruk bovendien op de codificatie van het privaatrecht. De codificatie van het publiekrecht en in het bijzonder het strafrecht blijft daarmee voor een belangrijk deel buiten beeld.
Kolonialisme en codificatie is een ontdekkingstocht door de Caribische en Amerikaanse rechtsgeschiedenis. Codificaties in de overzeese gebieden van de koloniale mogendheden Spanje, Nederland, Frankrijk en Groot-Brittannië komen aan de orde. Van den Berg tracht daarbij, waar mogelijk, een vergelijkend overzicht te bieden van verschillende rechtsstelsels. Interessant is de keuze voor Groot-Brittannië. In dat land is nooit een codificatie ingevoerd. In hun streven naar een wereldrijk veroverden de Britten echter gebieden met op de civil law gebaseerde rechtsstelsels, waarna zij er de invloed van de common law trachtten te vergroten. Dat leidde tot een interessante botsing van civil law en common law, die zich, zo blijkt uit dit boek, sinds de achttiende eeuw in de richting van codificatie bewoog.
Dit boek is een aanrader voor iedereen die is geïnteresseerd in rechtsgeschiedenis of de koloniale geschiedenis van de West. Het werk is bijzonder rijk geschakeerd. Het leert de lezer niet alleen het nodige over codificatiegeschiedenis, maar ook over staatsvorming in de Caribische en Amerikaanse gebieden en zelfs een beetje over algemene geschiedenis. (RJ)
P.A.J. van den Berg
Kolonialisme en codificatie. Hoofdstukken uit de Caribische en Amerikaanse rechtsgeschiedenis
Den Haag: Boom juridisch 2020, 390 p., € 59
Categorie: Boekbesprekingen