Insolventierecht
Boekbespreking. Nederlandse insolventiejuristen weten zich sinds enkele maanden weer verzekerd van een recente druk van ‘de Polak’. De eerste druk – toen nog getiteld Faillissementsrecht – verscheen 48 jaar geleden en nu bevindt het boek zich alweer in de 15e druk. Dat een nieuwe druk nodig was, blijkt wel uit de grote hoeveelheid insolventierechtelijke uitspraken die na het verschijnen van de vorige druk (2017) zijn gewezen (zie het register op p. 687 e.v.). Het zal de lezer van dit blad niet ontgaan zijn dat ook de wetgever bepaald niet heeft stilgezeten. Zo is op 1 januari 2021 de Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) in werking getreden (daarover bijv. AA20210793). Een onderneming kan sindsdien buiten faillissement haar schuldeisers en aandeelhouders een akkoord aanbieden dat na homologatie door de rechtbank bindend is voor ieder van hen, ook als ze er niet allemaal mee hebben ingestemd (vgl. art. 381 Fw). Alle reden kortom voor een grondige herziening van dit toonaangevende handboek.
Het boek telt maar liefst 29 hoofdstukken, drie méér dan de vorige druk. Hoewel de opzet blijkens het voorwoord (p. V-VI) onveranderd is gebleven – een systematische behandeling van het geldende insolventierecht – zal de vertrouwde Polak-gebruiker reeds dadelijk bemerken dat de structuur flink op de schop is gegaan. Ook nieuw is het gebruik van schema’s, dat – zij het slechts incidenteel – de meer visueel ingestelde lezer helpt bij het doorgronden van de materie. Vooral een complexe figuur als de pauliana (zie art. 42 en 47 Fw), die zich in verschillende gedaanten aan ons kan voordoen en dus niet steeds dezelfde toepassingscriteria heeft, leent zich mijns inziens goed voor een dergelijke schematische weergave (p. 155). Nieuwe wetgeving als de voorgenomen Wet Continuïteit Ondernemingen I (WCO I) en de al genoemde WHOA heeft uiteraard ook een plaats gekregen (hfdst. 28 resp. 29).
Toch is in deze nieuwe druk ook veel hetzelfde gebleven. Verwijzingen naar relevante literatuur ontbreken bijvoorbeeld nog steeds. Degene die al sneeuwballend meer literatuur over een insolventierechtelijk onderwerp wil vinden zal dus elders te rade moeten gaan. De praktijkjurist die zich in korte tijd in een bepaald leerstuk wil bekwamen heeft daar niet zoveel last van. Maar ook voor het onderwijs vind ik het niet per se een gemis, nu aan de mate van diepgang van de behandeling van de onderwerpen geenszins wordt afgedaan.
Overigens heeft de nieuwe bewerker geprobeerd het boek – wat ik noem – ‘onderwijsvriendelijker’ te maken. Wat opvalt is dat leerstukken die in voorgaande drukken geïntegreerd werden behandeld, thans afzonderlijk aandacht krijgen. ‘[Dat] bood […] gelegenheid om bij de kernleerstukken van het materiële insolventierecht eerst de problematiek te schetsen voorafgaand aan de behandeling van de oplossing daarvan naar geldend recht’, aldus de auteur. Daarnaast ligt bij de behandeling van jurisprudentie de nadruk niet zozeer op de feiten van de desbetreffende zaak (met de auteur meen ik dat de hedendaagse juridische databases zodanig zijn ingericht dat snel zicht kan worden gekregen op die feiten) als wel op de relevante dogmatiek en systematiek.
Onderwijsvriendelijker is het boek er mijns inziens inderdaad op geworden. Het lastige leerstuk der verrekening (art. 53-56 Fw) heeft bijvoorbeeld een eigen hoofdstuk gekregen en wordt niet langer ietwat staccato behandeld als een van de vele gevolgen van de faillietverklaring (zie par. 5.4 in de 14e druk), maar is nu uitgebreid ingekaderd en geproblematiseerd alvorens de diepte wordt ingegaan (hfdst. 9). De bewerker verliest daarbij de plaats van de desbetreffende leerstukken binnen de overkoepelende regeling van de insolventieprocedure niet uit het oog. Nog meer dan voorheen vormt het boek dus een baken waarop studenten die zich geconfronteerd zien met het interessante doch ingewikkelde insolventierecht kunnen varen. Zijn waarde voor de praktijkjurist verliest het daarmee allerminst. (YC)
N.J. Polak/N.B. Pannevis
Insolventierecht
Deventer: Wolters Kluwer 2022, 784 p., € 53,50
Categorie: Boekbesprekingen