Il nuovo caffè. Enkele korte en gevarieerde bijdragen over Beccaria’s Dei delitti e delle pene
Boekbespreking. Deze bundel – uitgegeven onder auspiciën van de afdeling Algemene Rechtsleer van de UvA – bevat een selectie van korte essays van studenten van het bachelorvak Europese rechtsgeschiedenis. Deze studenten hadden de opdracht gekregen een essay te schrijven over Beccaria’s Over misdaad en straffen, waarin zij het stuk in zijn historische context moesten duiden en het belang ervan voor de rechtsontwikkeling of het denken over recht uiteen moesten zetten.
In zijn boek uit 1764 doet de humane strafrechtsfilosoof Beccaria een voorstel voor een nieuw strafrecht dat een eind maakt aan de wreedheid en willekeur van zijn tijd met pijnbanken en doodstraffen. Hij was een van de boegbeelden van de zogenoemde Klassieke Richting in het strafrecht. Zijn werkt vormt een belangrijk fundament van het huidige strafrecht.
De naam van de bundel verwijst naar een Italiaans tijdschrift dat tussen 1764 en 1766 verscheen met de titel Il Caffè. In dit tijdschrift, opgericht door onder meer Beccaria zelf, werden discussies over maatschappelijke onderwerpen gevoerd. Het tijdschrift werd een van de belangrijkste documenten van de Italiaanse verlichting.
In acht essays staan verschillende onderwerpen centraal. De bundel start met een opstel over de vraag hoe de standpunten van Beccaria en Hegel over de doodstraf zich tot elkaar verhouden. Vervolgens wordt een vergelijk gemaakt tussen Beccaria en Calkoen (een Nederlandse advocaat), ook met betrekking tot hun standpunten over de doodstraf. In het derde essay staat een vergelijking tussen Beccaria’s nulla-poena-sine-lege-beginsel en het nullum-crimen-sine-poena-beginsel zoals dat in nazi-Duitsland werd geadvocateerd, centraal. Daarna wordt aandacht besteed aan de scheiding tussen kerk en staat in het werk van Beccaria, de (toentertijd vernieuwende) stelling van Beccaria dat het onzinnig is om zelfmoord als strafbaar feit te beschouwen en de reactie daarop van de katholieke kerk, en de verschillen tussen Beccaria en Kant – wederom ten aanzien van de doodstraf. De laatste twee essays gaan over de vraag in hoeverre het werk van Beccaria utilitaristische of juist retributivistische elementen vertoont en de verenigbaarheid van Beccaria’s straftheorie met Foucaults visie op de disciplinemaatschappij.
De lezer die een inleiding op Over misdaad en straffen verwacht, zal bedrogen uitkomen. Dit boek is geen introductie op het werk van Beccaria. De verschillende essays benadrukken onderdelen uit Beccaria’s theorie en kunnen worden gebruikt als basis voor verdere academische discussie. Het is een prettig leesbaar boek met mooie ‘caffè-gerelateerde’ illustraties. (MR)
J. Nijkamp (red)
Il nuovo caffè. Enkele korte en gevarieerde bijdragen over Beccaria’s Dei delitti e delle pene
Amstelveen: Tienstuks 2021, 80 p., € 15
Categorie: Boekbesprekingen