overheid

Harmonisatie van procesrecht?

Een beschouwing over hoofdstuk 8 Algemene wet bestuursrecht

A. Knigge

Op 23 januari 1992 werd het voorstel van wet 22 495 bij de Tweede Kamer ingediend. Dit bevat onder andere het uniforme bestuursprocesrecht dat toegepast zal worden in de in te stellen administratieve kamers. Met deze uniformering wordt een verhoogde rechtsbescherming beoogd. Van harmonisering met het burgerlijk procesrecht is echter afgezien omdat men de verschillen tussen beide vormen van procesrecht nog te groot achtte. Betoogd wordt dat verdergaande harmonisering met het burgerlijk procesrecht mogelijk was geweest, indien men meer oog had gehad voor de verzoekschriftprocedure.

Verdieping | Studentartikel
maart 1993
AA19930165

Het bestuursproces in de mechanische mierenmaatschappij

A.Q.C. Tak

Het is triest gesteld in ons land met de bescherming van het individu tegen zijn eigen overheid. Recent is door de Hoge Raad grote zorg geuit over het peil van het Nederlandse strafproces. Maar met het Nederlandse bestuursproces is het nog vele malen erger gesteld. De regering reageert echter laconiek op alle ernstige kritiek en legt die achteloos naast zich neer (zoals zij tegenwoordig vrijwel alle kritiek, ook van vaste adviesorganen als Raad van State, Algemene Rekenkamer, Nationale ombudsman en dergelijke naast zich neerlegt). Men waant zich terug bij Lodewijk XIV of de tijden van staatssoevereiniteit in plaats van rechtssoevereiniteit, al is de huidige dictatuur fluweliger en verpakt in illusies van grondrechtenwaardering en rechts-beschermingsmogelijkheden. Zeer recent zijn de drie Nederlandse top-bewindslieden (minister-president Balkenende, minister van Justitie Donner en minister van Binnenlandse Zaken Remkes) door de Nationale ombudsman gevoelig op de vingers getikt omdat ze het Nederlandse parlement hadden misleid over de rechtsstatelijke wantoestand die aan het licht werd gebracht in mijn tweedelig handboek van het Nederlands Bestuursprocesrecht in theorie en praktijk uit 2002. De bewindslieden hebben deze kritiek op hun falend normen- en waardenbesef verre van zich geworpen, daarmee een ‘fraai’ voorbeeld van respect gevend voor de officiële, constitutionele hoeder van die normen en waarden in ons land.

juli 2005
AA20050564

Het evenredigheidsbeginsel als gedragsnorm voor het overheidsbestuur

H.E. Bröring

Post thumbnail In haar Harderwijk-uitspraak van 2 februari 2022 heeft de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een nieuwe lijn voor het evenredigheidsbeginsel uitgezet. Hiermee is de terughoudende toetsing in het kader van artikel 3:4 lid 2 Awb verlaten. Deze bijdrage gaat over de betekenis van de koerswijziging voor het bestuursrechtelijke besluitvormingsrecht, waar het evenredigheidsbeginsel geen toetsingsnorm maar een gedragsnorm vormt.

Verdieping | Verdiepend artikel
oktober 2022
AA20220755

Informatieverstrekking door de overheid, op het grensvlak van het bestuursrecht en het civiele recht

N. van Triet

Post thumbnail De overheid geeft over tal van onderwerpen, via diverse kanalen en in verschillende vormen informatie. Die informatie kan achteraf onjuist blijken te zijn, welke onjuistheid in de bestuursrechtelijke kolom (via het vertrouwensbeginsel) dan wel in een civielrechtelijke procedure (via een schending van de ongeschreven zorgvuldigheidsnorm) aan de orde moet worden gesteld. De door de rechters gehanteerde toetsingskaders verschillen deels op een onwenselijke manier van elkaar. Dit artikel doet daarom voorstellen om tot meer harmonie tussen het bestuursrecht en het civiele recht te komen.

Rode draad | Snijvlakken & Kruisbestuivingen
april 2023
AA20230290

maart 1989

Katern 30: Jeugdrecht

F. van Kranen

september 1997

Katern 64: Vreemdelingenrecht

Th. Holterman

Kerkasiel als laatste strohalm

Over de rechtsbescherming van de vrijheid van godsdienst, de democratische rechtsstaat en kwetsbare rechtelozen

C. van den Broeke

Post thumbnail In Kampen biedt een kerk bescherming aan uitgeprocedeerde asielzoekers in de vorm van een estafettekerkdienst. Hiermee geeft de kerk een politiek signaal af dat het onbarmhartig is minderjarigen uit te zetten naar het land van herkomst. Doordat dit in de vorm van een estafettekerkdienst 24/7 plaatsvindt, is er een patstelling ontstaan, want justitie mag het kerkgebouw niet binnentreden.

Opinie | Opiniërend artikel
juni 2025
AA20250432

Lobbyspelregels kunnen niet zonder professionalisering van de ontvangende rol

A. Timmermans

In Nederland wordt al jaren discussie gevoerd over de regulering van de lobby, het invoeren van spelregels op een druk terrein vol belangen en idealen dat nog grotendeels laissez faire is. Het in goede banen leiden van het lobbyverkeer in Nederland vraagt niet alleen dat meer werk wordt gemaakt van regulering, maar ook dat het professioneel bewustzijn van de ontvangende rol van de overheid beter wordt ontwikkeld.

Opinie | Opiniërend artikel
maart 2025
AA20250206

Mag de rechtsstaat voor de burger worden gesloten?

Bouwstenen voor een meer burgervriendelijk bestuursrecht

M. Scheltema

Post thumbnail Tegen de achtergrond van een responsieve vormgeving van de rechtsstaat wordt in dit stuk nagegaan hoe wetgever, rechter en bestuursorganen kunnen bijdragen aan het meer burgervriendelijk maken van het bestuursrecht. Een groter gewicht voor algemene beginselen in verhouding tot dwingende wetsbepalingen, en een meer rechtsstaat-conforme interpretatie van artikel 120 Grondwet moeten daarbij voorkomen dat de rechtsstaat voor de burger wordt gesloten.

Verdieping | Verdiepend artikel
september 2021
AA20210809

Nudging en de paradox van autonomie

P.C. Westerman

Post thumbnail

Op menig ministerie wordt bepleit sociaal-psychologische kennis in te zetten om de burger effectief in de richting van een bepaald gewenst beleidsdoel te sturen. De vraag is in hoeverre zo’n praktijk, die uitgaat van de beperkte rationaliteit van de mens, verenigbaar is met de autonomie van de burger. Is het niet verstandiger uit te gaan van de beperkte rationaliteit van overheden?

Bijzonder nummer | Autonomie
juli 2017
AA20170582

Olie voor de troepen – over de NAVO als crediteur en de bevoegdheid van de Nederlandse rechter

A.A.H. van Hoek

Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) 3 september 2020, C-186/19, ECLI:EU:C:2020:638 (Supreme Site Services/Supreme Headquarters Allied Powers Europe)

Annotaties en wetgeving | Annotatie
januari 2021
AA20210055

Over regels voor het samenspel tussen overheid en belangenbehartigers

Waarom effectieve lobbywetgeving meer is dan transparantie en integriteit

C.H.J.M. Braun, B. Fraussen

Post thumbnail Belangenvertegenwoordiging is een proces van maatschappelijke belangenbehartiging en een responsief openbaar bestuur. Beide elementen zijn met elkaar verweven en geven belangenvertegenwoordiging in een parlementaire democratie vorm. Dit leidt tot een complex samenspel waarbij beleidsmakers en belangenbehartigers wederzijdse verantwoordelijkheden hebben. Wet- en regelgeving kan alleen effectief zijn als het gebaseerd is op dit complexe samenspel en een expliciete keuze voor een of meerdere van de daaruit vloeiende grondslagen: gelijk speelveld, transparantie, responsiviteit en verantwoording.

Opinie | Opiniërend artikel
mei 2023
AA20230332