Categorie: Vijf minuten rechtsfilosofie. Speurtochten langs de gemeenplaatsen van het recht

Met het Franse Burgerlijk Wetboek (Code Civil of Code Napoleon) van 1804 werd een langlopende belofte aan het Franse volk ingelost: de codificatie van het bestaande recht. Dat recht verschilde zozeer van streek tot streek, dat een reiziger die door Frankrijk reisde, aldus Voltaire, bijna net zo vaak van recht als van paard wisselde. Aan […]
In 1881 publiceerde de Amerikaanse jurist Oliver Wendell Holmes The Common Law. Op pagina 5 vinden we een passage die een lange carrière heeft gemaakt in de rechtsfilosofie: ‘The life of the law has not been logic: it has been experience. The felt necessities of the time, the prevalent moral and political theo­ries, intuitions of […]
Het beginsel ‘No man shall be permitted to take advantage of his own wrong’ is onderdeel van de Common Law van Engeland. We vinden het beginsel als Latijnse spreuk (commodum ex iniuria sua nemo habere debet) in Sir Edward Coke’s invloedrijke The Institutes of the Laws in England (1628-1644) die de toepassing ervan in enkele […]
Het gelijkheidsbeginsel is een belangrijk fundament van de democratische rechtsstaat. Volgens Aristoteles’ vroege formulering van het gelijkheidsbeginsel moeten gelijke gevallen gelijk worden behandeld naar de mate van gelijkheid. Dat is een mooi adagium, maar het is een formeel adagium: het is ‘leeg’ als je niet weet onder welk normatieve gezichtspunt gevallen gelijk of vergelijkbaar zijn. […]
De oorsprong van de spreuk ‘ius in causa positum’ ligt in een tekst uit de eerste eeuw v.Chr. van de Romeinse jurist Alfenus Varus, opgenomen in de Digesten (D. 9.2.52.2). Daarin beschrijft hij het geval van de eigenaar van een verongelukt slaafje, die hem om advies vroeg tegen wie hij moest procederen. Varus begint zijn […]
Bijna 75 jaar geleden publiceerde de rechtsfilosoof Gustav Radbruch ‘Fünf Minuten Rechtsphilo­sophie’ (1945). In een artikel van slechts twee pagina’s bespreekt Radbruch de belangrijkste rechtsfilosofische stromingen van zijn – en onze – tijd: het Natuurrecht, het Rechtspositivisme en het Rechtsrealisme. Radbruch eindigt in de ‘vijfde minuut’ met zijn bekende analyse van de werking van rechtsbeginselen […]