Voor het levenstestament geldt: vertrouwen is goed, controle maakt het nog beter
Hun leven speelt zich grotendeels af in de schijnwerpers. Met de juridische duiding van hun lotgevallen kan ik mijn hoorcolleges Erfrecht en Relatievermogensrecht ruimschoots vullen. Want volkszanger André Hazes sr., Rachel Hazes en hun kinderen Roxeanne en André jr. hebben een ontstuimig (gezins)leven (gehad). Dit is te volgen via biografieën, documentaires, en de (sociale en juice-)media. Sinds kort echter ook via rechtspraak.nl.
Rachel Hazes heeft namelijk een aantal rechtszaken aangespannen als nasleep van haar levenstestament, dat ze een aantal jaren geleden bij de notaris maakte. De weduwe van André Hazes kampte destijds met een mentale inzinking. Omdat zij zich volledig wilde richten op herstel, wees ze haar dochter Roxeanne, een vriendin en haar zakenpartner als vertegenwoordigers aan in haar levenstestament. Rachel Hazes staat inmiddels weer zelf aan het roer van haar B.V.’s en financiën. En stelt nu dat twee van de drie vertegenwoordigers misbruik maakten van de bevoegdheid die zij hadden gekregen in haar levenstestament. Hierdoor heeft zij schade geleden en die wil ze vergoed hebben. Mama Hazes meent dat een getuigenis van haar dochter in de rechtszaal kan aantonen dat de anderen misbruik maakten. Roxeanne is echter niet bereid om te getuigen en beroept zich op haar verschoningsrecht, berichtte ze de rechter.
Net zoals Rachel Hazes hebben veel Nederlanders een levenstestament gemaakt. Vooral met het oog op de toekomst waarin ze blijvend wilsonbekwaam zouden kunnen worden. De aangewezen vertegenwoordigers kunnen álle rechtshandelingen verrichten, op basis van de in het levenstestament opgenomen algemene volmacht. Behalve dat staan er in een levenstestament vaak aanwijzingen hoe om te gaan met deze volmacht en bijvoorbeeld ook medische clausules. Het levenstestament is populair omdat daarmee zelf kan worden bepaald wie er vertegenwoordigt, en wat er in de laatste levensfase moet gebeuren. Ook voorkomt het dat er bewind moet worden aangevraagd bij de kantonrechter.
Helaas loopt het niet altijd goed af met een levenstestament. Sommige vertegenwoordigers verblijven namelijk in het ‘staatshotel’. Zo ook de jongere vriendin van een 92-jarige man. Zijn levenstestament maakte hij vooral zodat de vriendin – als hij zelf niet naar de winkel kon gaan – boodschappen voor hem zou doen. Hij veronderstelde dat zij dan tegelijkertijd ook 100 euro voor hem zou pinnen. Het liep echter anders. De vriendin liet zijn bankafschriften voortaan naar haar eigen huisadres sturen. En gaf vervolgens 200.000 euro van zijn bankrekening uit aan … zichzelf! Onder meer aan een nieuwe keuken, tuinspullen, een opleiding tot dierenartsassistent, aflossingen op haar hypotheek en producten van Tommy Teleshopping. Ze betaalde met het geld van de man ook de buikwandcorrectie van haar dochter.
Tijdens het strafproces stelde haar advocaat, dat haar uitgaven volkomen waren gelegitimeerd door het levenstestament. De rechtbank Limburg oordeelde echter dat de vrouw zich had moeten laten leiden door de belangen van de man, vanwege de verstrekkendheid van de bevoegdheden die zij door het levenstestament kreeg. De vrouw werd veroordeeld wegens het wederrechtelijke toeëigenen van geld en verdween achter de tralies.
Door het verhaal van Rachel Hazes en de 92-jarige man lijkt het levenstestament te beginnen en eindigen bij het vertrouwen in de aangewezen vertegenwoordiger(s). Daarom nemen we in het levenstestament ‘checks and balances’ op, om misbruik zo veel mogelijk te voorkomen. Dat deed Rachel Hazes ook. Zij bepaalde dat de drie vertegenwoordigers haar alleen samen – dus met drie handtekeningen – konden vertegenwoordigen. We leren van haar dat je desondanks kwetsbaar bent in je vertrouwen in anderen. Het zal voor haar niet gemakkelijk zijn, haar verloren vertrouwen terug te vinden. Rachel Hazes lijkt nu echter vooral op zoek te zijn naar gerechtigdheid.
Slechte ervaringen met vertegenwoordigers hoeven echter geen reden te zijn om niet (meer) in het levenstestament te geloven. Er zijn gelukkig meer levenstestamenten die een goed einde dan een slecht einde kennen. De meeste vertegenwoordigers zijn te goeder trouw en hoeven niet naar het staatshotel gestuurd te worden. Ik maak geregeld een levenstestament voor cliënten. Dan geef ik graag mee dat het levenstestament niet zonder vertrouwen kan, maar dat je best kieskeurig mag zijn in de keuze van de vertegenwoordiger. En dat er niks mis is met het stellen van kaders. Want vertrouwen is hartstikke goed, maar met wat controle erbij wordt het levenstestament nog beter!
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi november 2022.
Categorie: Columns
Dag Lucienne, leuk artikel. Tip: zet boven in het volmachtgedeelte van een levenstestament dat al hetgeen de gemachtigde in die hoedanigheid verricht in het rechtstreeks belang van de volmachtgever moet zijn. Grappig dat je wel een motivering bepleit in gewone testamenten, hoe gevaarlijk ook, maar dat ik dat in dit artikel niet tegenkom.