Recht is Rond (VIII)
We leven anno 2023 in verwarrende en complexe tijden. Een kleine bloemlezing, ter bepaling van de – bij tijd en wijle dystopische – sfeer:
- Economisch gezien lijkt de inflatie niet te stoppen. Bier en wijn, middelen die in de meeste studentenhuizen tot de eerste levensbehoeften gerekend worden, zijn bijkans onbetaalbaar. Het enige voordeel van de inflatie dat wij kunnen identificeren is de stijging van de vrijgestelde bedragen voor schenk- en erfbelasting in artikel 32 Sw;
- Politiek gezien viert de verwarring hoogtij. Omdat wij ons hier graag verre van houden, werken wij dit hier niet verder uit;
- Sociaal gezien heerst er bij zo nu en dan nog wat onrust: zijn we in onze sociale contacten weer helemaal ‘live gegaan’ of winnen de ‘digitalen’ en de ‘hybriden’ zo nu en dan nog de slag?
- Literair gezien lijkt het einde helemaal zoek: zijn Prof & Prof, door de ‘Roald Dahl 2.0’-bril bezien nu ineens enorme mensen van gemiddelde lengte?
Kortom: verwarring alom. Gelukkig biedt het universitaire onderwijs en leven ons, los van alle onnodige formuliertjes, digitale tentamens en protocollen, een veilige haven en een baken van geestelijke en lichamelijke rust. Het instituut ‘hoorcollege’ is, ook na de ongezellige coronatijd, fier overeind gebleven en biedt ons wekelijks weer een heerlijk podium voor gesprekken en discussies (en – niet te vergeten – maandelijkse borrels) met de studenten uit de (notariële) universitas.
Aan dit warme bad zou echter volgens ons wel eens een gedeeltelijk einde kunnen komen. De alomtegenwoordige verwarring in de maatschappij zou ook het universitaire leven in zijn greep kunnen krijgen. Concreet doelen wij hier op een tweetal publicaties die elkaar binnen een week opvolgden en die bij ons aanvankelijk de nodige ‘Unruhe’ veroorzaakten.
De eerste bijdrage verscheen op 15 februari in NRC. Onder de titel ‘Weg met de hoogleraar: iedereen professor’ pleit de Maastrichtse decaan en hoogleraar privaatrecht Jan Smits ervoor om iedereen met een doctoraat die aan de universiteit onderwijst en onderzoekt professor te noemen. Meer Profs derhalve. Volgens Prof & Prof is daar niets op tegen: de rang ‘professor’ is voor ons zeker geen elitaire aangelegenheid met bijbehorende sterallures, maar is vooral een kroon op het mooie universitaire werk. Het is alleen maar te prijzen dat die kroon voor meer wetenschappers bereikbaar wordt. Uiteindelijk gaat het er volgens ons toch om of er onder de toga een Bourgondisch-filosofisch (onderwijs)hart klopt. De stap van Prof naar Prof & Prof zou bovendien, ook na invoering van het sympathieke voorstel van collega Smits, slechts voor een select (Twents en Limburgs) gezelschap zijn en blijven weggelegd en is bovendien geen (beschermde) titel, maar een manier van leven.
Vervolgens troffen wij op 21 februari, zes dagen na de NRC-bijdrage, in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een column aan van longarts Thijs Feuth met de kop ‘Weg met de professoren’. U zult het begrijpen: verwarring alom. Van ‘iedereen professor’ naar ‘niemand professor’ binnen een week.
Gelukkig bleek hier ons Leitmotiv ‘Recht is Rond’ toepasbaar bij het ontwarren van de wetenschappelijke wanorde: de cri de coeur die via de longen van de longarts tot ons kwam, bleek primair betrekking te hebben op de geneeskunde. En van dat universitaire specialisme houden wij ons, zowel professioneel als privé, graag verre. Met een personal trainer die ons meerdere keren per week onder de (handels)naam ‘Seneca’ in fysieke, maar ook mentale topconditie houdt, lukt dat gelukkig goed.
Wij zouden dan ook graag de verwarring achter ons laten en de beide publicaties als volgt aan elkaar willen knopen: ‘Weg met de professoren: iedereen professor’. Ons grote voorbeeld Louis van Gaal zou dit als ‘de totale wetenschappelijke mens’ typeren. Op deze manier zou, na afschaffing van alle huidige professoren (methode Feuth), iedereen met een doctoraat vervolgens, al dan niet opnieuw, tot professor worden (her)benoemd (methode Smits). Een universitaire reïncarnatie dan wel metamorfose van ongekende omvang. Ook de Prof-titel blijkt dan, net als het recht, Rond te zijn. En daar kan toch niemand op tegen zijn.
Wij hebben gezegd.
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi april 2023.