Gunther’s Millions oftewel de civielrechtelijke kwetsbaarheid van huisdieren
De liefde voor huisdieren gaat bij sommigen zo ver dat ze hun huisdier laten klonen. Door te klonen komt het overleden huisdier als het ware opnieuw tot leven. Zo hoeft er nooit afscheid te worden genomen. In Nederland is het klonen van huisdieren verboden, maar in een aantal andere landen niet. In China bijvoorbeeld, daar groeide afgelopen jaar de omzet in de huisdierenkloonindustrie met maar liefst 25%. Goedkoop is het laten klonen van je huisdier overigens niet: een hond kost al gauw 50.000 euro, een poes 35.000 euro. Liefde voor het huisdier of voornamelijk eigen belang? Wie zal het zeggen… Hoewel je geen huisdieren mag klonen in Nederland, is het voor mij de vraag of het belang van huisdieren goed is verankerd in de wet. In het Burgerlijk Wetboek (BW) staat dan wel dat dieren geen zaken zijn, maar een uitwerking daarvan mis ik.
Hoe zit het bijvoorbeeld bij het overlijden van de eigenaar van een huisdier? Met de huisdierenclausule kan in het testament een huisdier (en eventueel een geldbedrag) worden gelegateerd aan iemand die de last krijgt opgelegd goed voor het huisdier te zorgen. Het doel van de huisdierenclausule is te voorkomen dat het lot van het huisdier ongewis is en het uiteindelijk in een asiel terecht komt. De huisdierenclausule kan ook worden toegepast in een levenstestament en regelt dan wie er voor het huisdier zorgt als de eigenaar dat door ziekte zelf niet meer kan. Deze clausule opnemen in het (levens)testament, hoe enthousiast ik dat ook als bedenker van de clausule heb geprobeerd te stimuleren, is nog geen default voor elke huisdiereneigenaar met een (levens)testament.
In de Verenigde Staten is een oplossing voorhanden die verder gaat dan de huisdierenclausule: de pet trust. Het vermogen in die trust moet door de trustbeheerder(s) worden besteed aan het huisdier in kwestie. Uit de Amerikaanse vakliteratuur begrijp ik echter dat dit niet altijd even goed verloopt. Een zeer vermogende dame stelde een pet trust in voor haar zwarte poes. Haar butler en kokkin mochten als beheerders van de trust op het landgoed wonen zolang de poes in leven zou zijn. Na het overlijden van de dame woonden zij jarenlang op het landgoed. Samen met de poes uiteraard, die er opvallend genoeg steeds beter en jonger begon uit te zien. Heldere oogjes, een steeds glanzender vacht… Het verbaast vast niet dat de poes van de oude dame al snel was ingewisseld door een nieuw en jonger exemplaar om hun verblijf op het landgoed veilig te stellen.
Ook voor de Duitse herder Gunther III was er een pet trust. Deze werd in de vorige eeuw door zijn baasje (een Duitse gravin) ingesteld, maar hield juist in dat na zijn overlijden de volgende in zijn stamboom begunstigde is, enzovoorts. Een soort van plaatsvervulling dus, die we in het erfrecht kennen voor mensen die eerder zijn overleden, maar dan doorlopend. Inmiddels is Gunther VI aan de beurt en de rijkste hond ter wereld. Onlangs ging de Netflixserie Gunther’s Millions in première. Hierin zie je dat Gunther in een villa in Toscane woont, vaak op zijn jacht verblijft en 27 werknemers heeft. Netflix dook in het leven van Gunther en stuitte op een schimmig verhaal… Mogelijk is Gunther gekloond om zijn vermogen en iedereen die daarvan profiteert, in stand te houden. En dat is nog niet eens het meest schokkende uit de serie. Kijktip!
Behalve het overlijden, is een scheiding van het baasje een kwetsbaar moment voor een huisdier. Ook hier laat het BW het afweten. Ik maakte daarom de omgangsregeling – ‘co-ouderschap’ voor huisdieren die in een samenlevingscontract of huwelijkse voorwaarden kan worden opgenomen. Koppels met zo’n omgangsregeling zijn (vooralsnog) in de minderheid. In Spanje loopt momenteel een uitgebreide wetshervorming in verband met dierenrechten. Onderdeel daarvan is dat een rechter kan ingrijpen bij een echtscheiding als de belangen van het dier worden geschaad. Zo kan de rechter ongevraagd een regeling tussen de ex-partners over de verdeling van de zorg en de kosten treffen in het belang van het huisdier. Het is dus de moeite waard voor juristen om deze zomer niet alleen te chillen aan de Spaanse costa’s, maar ook de verhouding van mens-huisdier in Spanje te verkennen. ¡Venga!
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi maart 2023.
Categorie: Columns