Daddy always knows best?! Over potentieel botsende belangen tussen ouder en kind
‘I should be my daddy’s greatest prize, But instead he’s got dollar signs in his eyes.’ Deze zin uit Spongebobs musical schoot me te binnen toen ik de aangrijpende verklaring van Britney Spears las in haar rechtszaak over haar curatele en curators. Spears staat al veel jaren onder curatele na een mental breakdown en haar vader Jamie is een van haar curators. Ze vertelde dat zij haar eigen leven niet mag leiden: Britney mag geen beslissingen nemen, zelfs geen kleine. Soms, zo zegt ze, moet ze tegen haar zin optreden om geld binnen te halen.
Zolang een kind minderjarig is, hebben de ouders het gezag. Hiermee hebben ze – kort gezegd – de plicht en het recht tot verzorging en opvoeding van hun kind. Dit brengt volgens de wet onder meer de zorg en de verantwoordelijkheid met zich voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind, alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid. De ouders mogen de opvoeding naar eigen inzicht vormgeven en dit recht is hen gegeven in het belang van het kind. Deze zomer werd mijn tijdlijn op Instagram weer eens overspoeld door talloze (intieme) vakantiefoto’s die ouders van hun afstammelingen delen. Sharenting wordt dat ook wel genoemd: share + parenting = sharenting. Is het delen van die foto’s in het belang van hun kroost of botsen hier de belangen van ouder en kind? Het kan ook zijn, dat we te maken hebben met naïef handelen van ouders.
Actrice Gwyneth Paltrow kreeg van haar 14-jarige dochter Apple een comment op de foto die zij op Instagram plaatste: ‘Mama, we hebben het er al over gehad, je post geen foto’s van mij zonder mijn toestemming.’ Nu is niet iedereen afstammeling van een wereldberoemde actrice… maar toch. Foto’s blijven maar rondzwerven op het internet en kunnen vroeg of laat door criminelen misbruikt worden (veiligheid van het kind!). Ook zijn er principiële vragen te stellen. Hoe zit het bijvoorbeeld met het recht van kinderen om een eigen digitale identiteit op te bouwen (hun persoonlijkheid te ontwikkelen)? En aan de kant van de ouder(s): het recht op meningsuiting.
De discussie van Gwyneth Paltrow met Apple is misschien pijnlijk, maar wel inspirerend. Als er botsende belangen bij sharenting zijn, hoe lossen we dat dan op? Met de wettelijke kaders van het ouderlijk gezag, de mensenrechten en de AVG (Algemene verordening gegevensbescherming)? Of moeten we wetgeving overwegen? In een scheiding van de ouders wordt kinderen vanaf hun 12e jaar een ‘stem’ gegeven. Deze leeftijd zou hier een aanknopingspunt kunnen zijn: het (veilig) delen van foto’s van afstammelingen is mogelijk, maar vanaf 12 jaar met de toestemming van het kind. Verder zouden we moeten kijken naar commerciële sharenting, zoals die van de ‘mommyvlogs’ waarvoor kinderen in designerkleding worden gehesen voor eindeloze fotosessies. Is het geld dat daarmee wordt verdiend voor de ouders en/of het kind? Ik zie graag een scriptie van onze studenten over sharenting tegemoet!
Terug naar Britney Spears. Jamie Spears zegt te stoppen met het curatorschap. Altijd heeft het belang van zijn dochter voorop gestaan, verklaarde hij, en hij heeft haar uit de handen van aasgieren weten te houden en haar torenhoge schulden opgelost. Misschien is een ouder niet de aangewezen persoon om curator te worden over een meerderjarige, die tijdelijk bescherming behoeft. Een kind wil op eigen benen staan en heeft ook het recht om fouten te maken. Ouders natuurlijk ook. Maar met een ouder als curator ga je terug naar de tijd van vroeger. Daarmee wordt het idee gewekt dat de meerderjarige nog niet volwassen is. Als je dan ook nog een zangeres bent met een enorme verdiencapaciteit, lijkt een tegenstrijdig belang tussen vader en dochter snel op de loer te liggen.
Mijn vader zegt dat de opvoeding niet helemaal stopt bij het bereiken van de meerderjarigheid. Omdat ik het antwoord niet wil weten, heb ik hem nooit gevraagd of hij dat zegt als mijn vader of vanuit zijn professie: de wetenschappelijke en praktische beoefening van de psychologie. Hij laat me namelijk vaak merken dat ik ‘Daddy’s prize’ ben, zodat het antwoord aan onze relatie niet veel toevoegt. Deze tekst uit Spongebobs musical kwam mij trouwens per toeval ter ore toen ons petekind bij Mr. Law en mij logeerde. Ze speelt ook een rol in mijn leven op de socials, waar ik Lucy’s Law heet, maar altijd onder een nickname en nooit met foto. Ze begon als Baby Law, daarna Todler Law, Little Law en inmiddels is ze uitgegroeid naar Lovely Law. Zo laat ik op heel kleine schaal een veilig alternatief voor sharenting zien.
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi september 2021.
Categorie: Columns