Geen eeuwfeest voor de Krankzinnigen wet?

‘De rechtspositie van zowel vrijwillig als onvrijwillig opgenomen patiënten in psychiatrische ziekenhuizen acht de Werkgroep op dit moment volstrekt onvoldoende geregeld en zij is van oordeel dat een wettelijke regeling niet alleen wenselijk is… maar ook dringend noodzakelijk.’

Aan het woord is de Werkgroep Rechtspositie Patiënten in Psychiatrische Ziekenhuizen (beter bekend als de Commissie van Dijk), door de regering in mei 1975 ingesteld om duidelijkheid te scheppen in de hardnekkige, door de patiëntenbeweging steeds weer beklemtoonde, geruchten over wantoestanden in psychiatrische inrichtingen. Naar het rapport werd lange tijd uitgekeken, omdat het de bouwstenen moest leveren voor een algehele renovatie van een krakkemikkig bouwwerk: de rechten van de psychiatrische patiënt.

In zijn geroep om een betere rechtspositie heeft de psychiatrische patiënt lange tijd alleen gestaan. De advocaten die actief zijn op dit rechtsgebied, zijn op de vingers van één hand te tellen… Als de aanbevelingen van de Commissie omgezet worden in wettelijke regelingen, impliceert dat tevens dat in de toekomst psychiatrische patiënten veelvuldig een beroep zullen doen op rechtshulpverleners. Met dit voor ogen willen wij een zo belangrijk rapport aan een andere beschouwing onderwerpen. Het is ondoenlijk om dit kader alle onderwerpen die in het rapport aan de orde komen de revue te laten passeren, enerzijds omdat het aantal onderwerpen te groot is. Anderzijds omdat dit – uitgaande van een juridische optiek – ook niet noodzakelijk is.

De aanbevelingen van de Commissie moeten in een context geplaatst worden van grote verschuivingen in het denken over ‘geestesziekte’ en de wettelijke kaders die dit begrip moeten omgeven. Kennisname van deze ontwikkelingen is voor een goed begrip van de inhoud van het rapport derhalve onontbeerlijk. Alvorens wij beginnen met een inhoudelijke bespreking van de aanbevelingen van de Commissie van Dijk willen wij dan ook bovengenoemde ontwikkelingen nader toelichten.