Joyce
‘Joyce, wat vind jíj eigenlijk van Elon?’ De kringgesprekken op verjaardagen worden steeds gruwelijker, al is het fijn om de discussie kookeiland versus kookschiereiland even te laten rusten. Het is ook nogal wat. Populisme is niet meer leuk, het is een bedreiging van de rechtsstaat. We moeten aan de bak om westerse waarden hoog te houden. Met de vriendengroep maken we een vuist, we overwegen om over te stappen naar Signal. De eerste waterflessen voor het noodpakket liggen op zolder. Die roadtrip door de VS, dat worden toch twee weken Thailand. Het zal Trump en de zijnen leren.
Wat doen wij juristen? Er liggen goede, belangrijke voorstellen. De onafhankelijkheid van de Raad voor de rechtspraak moet sterker, de instroom van nieuwe rechters moet hoger en de werkdruk van rechters moet lager. En natuurlijk, het toetsingsverbod moet verdwijnen, zodat rechters eindelijk kunnen toetsen aan de Grondwet en aan algemene rechtsbeginselen. Intussen moeten de toevoegingen hoger, voordat de laatste sociaal advocaat met pensioen gaat, en moet er eindelijk een punt komen achter de toeslagenaffaire. Het gaat om de structuur van de rechtsstaat, maar ook om wat de burger daarvan merkt.
De grote vraag is hoe we dit aan de man brengen. Over de rechtsstaat wordt al lang en breed gesproken, maar hoeveel is er intussen veranderd? Femke Halsema diende in 2002 een voorstel in om artikel 120 Grondwet te schrappen. Drieëntwintig jaar later koersen we in dezelfde richting, waarschijnlijk zonder de finish te halen. Want het nieuwe voorstel om het toetsingsverbod af te schaffen wordt gehijackt door een politiek paradepaardje: de oprichting van een constitutioneel hof, een hof dat niet nodig en niet wenselijk is. De sociale advocatuur dan, is er op dat dossier meer urgentie? In zijn brief van 27 maart schrijft de verantwoordelijk staatssecretaris dat hij een visietraject in gang heeft gezet. Of hij de aanbeveling van de commissie-Van der Meer II gaat doorvoeren om de puntenvergoeding te verhogen kan hij op dit moment niet toezeggen en de aanbeveling om een kantoortoeslag in te voeren wil hij ‘eerst nader onderzoeken’.
Hier ligt een taak voor ons juristen. Nog meer onderzoeken, rapporten en trajecten gaan de rechtsstaat niet redden. Nodig zijn concrete acties. En dat gaat alleen met meer politieke druk vanuit een eensgezind front. Vandaar een oproep aan de tien meest vooraanstaande én mediagenieke juristen van het land. Ga met elkaar in een kamertje zitten – met lekkere broodjes, een spindoctor en een influencer – en kom met een concreet vijfpuntenplan en een uitgekiende mediastrategie. Geen doorwrocht stuk, maar een strak verhaal voor in de talkshows, gebracht door slimme juristen met een vlotte babbel. Misschien brengt zo’n coalition of the willing wél verandering. En eigenlijk moet iedere jurist aan de bak. Wat doet u voor de rechtsstaat?
Kunnen de verjaardagsfeestjes weer terug naar het kookeiland. Of beter: het kookschiereiland.
Deze column is eerder verschenen in Ars Aequi april 2025.
Categorie: Columns