Historische wortels van het recht

Resultaat 1–12 van de 15 resultaten wordt getoond

De historische ontwikkeling van het leerstuk van nadeelcompensatie

E.L. de Jongh

In deze bijdrage bespreekt Lieske de Jongh de historische ontwikkeling van het leerstuk nadeelcompensatie in de negentiende eeuw aan de hand van een paar wettelijke regelingen uit die periode. Hierbij gaat zij vooral in op de reden (grond) waarom in die gevallen nadeelcompensatie werd toegekend. Is dit dezelfde grond als de grond die voor de Awb-regeling gaat gelden, of werd het recht op nadeelcompensatie in de negentiende eeuw ergens anders op gefundeerd? In deze bijdrage definieert zij nadeelcompensatie als de vergoeding die de overheid verschaft als zij schade veroorzaakt door rechtmatig te handelen.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
mei 2013
AA20130393

Maandbladartikel

De iustum pretium-leer en het evenredigheidsbeginsel

J.J. Hallebeek

Deiustum pretium-leer en het evenredigheidsbeginsel hebben in het westerse rechtsdenken altijd een rol gespeeld. Hoewel vanaf de vroegmoderne tijd het primaat van de contractsvrijheid hun rol sterk heeft teruggedrongen, wordt een approximatieve equivalentie van wederkerige prestaties als algemeen beginsel thans weer bepleit. Biedt het huidige contractenrecht daar ruimte voor?

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
januari 2013
AA20130059

Maandbladartikel

De legitieme portie

A.J.B. Sirks

In deze bijdrage in de Rode draad ‘Historische wortels van het recht’ schrijft Boudewijn Sirks over de geschiedenis van de legitieme portie, die tot 2200 jaar teruggaat.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
november 2013
AA20130868

Maandbladartikel

De wetshistorische wortels van ons stille pandrecht. Waardoor verloor Meijers de slag om het registerpand?

A.F. Salomons

Ruim twintig jaar geleden voerde Nederland het stille pandrecht in voor zowel roerende zaken als vorderingen. Het betrof een van de belangrijkste vernieuwingen die het nieuwe Burgerlijk Wetboek in petto had. De vorm waarin het nieuwe zekerheidsrecht was gegoten (zonder registratie in openbare registers) was afgedwongen door de Tweede Kamer, die daarmee inging tegen de wens van de regering om een ‘registerpandrecht’ in te voeren. Het stille pandrecht was evenmin de eerste keus van de voornaamste gebruiker van dat recht, de bancaire sector. De nieuweling stond in 1992 dus geen hartelijk onthaal te wachten. De vraag die zich nu opdringt is hoe het zo ver heeft kunnen komen. Waaraan hebben wij dat door niemand echt gewilde geheime pandrecht te danken?

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
april 2013
AA20130319

Maandbladartikel

Enkele historisch-vergelijkende beschouwingen over de grondslagen van de zaakwaarneming

C.J.H. Jansen

In deze bijdrage aan de Rode draad ‘Historische wortels van het recht’ gaat Corjo Jansen in op de geschiedenis, het nut en de noodzaak van zaakwaarneming.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
maart 2013
AA20130235

Maandbladartikel

Justinianus’ valbijl, de duplum-regel van C. 7,47

J. van Kralingen

Keizer Justinianus vaardigde in 531 een regel ter begrenzing van schadevergoeding uit die nog lang daarna van toepassing is geweest. Het gaat om de zogenaamde ‘duplum-regel’ van Codex 7,47. In dit artikel wordt deze regel en zijn doorwerking in de Europese rechtsgeschiedenis besproken.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
mei 2013
AA20130399

Maandbladartikel

Mandata principis

J.H.A. Lokin

De mandata principis waren praktische en morele richtlijnen die met name de provinciale gouverneurs meekregen wanneer zij hun ambt in het grote rijk aanvaardden. Ook bevatten zij regels van etiquette; hoe hoort het eigenlijk. Waren zij rechtsbronnen in formele zin of slechts reglementen? In het rijtje van keizerlijke verordeningen – edicta, decreta en epistulae – kwamen zij niet voor. Werden zij ad hoc gegeven of in een boekwerkje? Intrigerende vragen waarop het antwoord onduidelijk blijft. Wél weten we dat keizer Justinianus de mandata in Novelle 17 in ere herstelde. Hem was het voornamelijk te doen om de corruptie van de ambtenaren tegen te gaan.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
december 2013
AA20130957

Maandbladartikel

Mensenrechten bij Cicero

R.R. Brouwer

In de ontstaansgeschiedenis van het begrip mensenrechten in de Grieks-Romeinse traditie neemt Cicero een bijzondere plaats in. Mede onder invloed van Antiochus van Ascalon paste Cicero de natuurrechtstheorie van de Stoa zo aan dat we in Over de Wetten, maar ook in Over de taken van een impliciet gebruik van het begrip kunnen spreken.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
december 2013
AA20130965

Maandbladartikel

Non bis in idem of de schoonheid van de rechtsgeschiedenis

W.F. van Hattum

De afgelopen jaren deed ik onderzoek naar de achtergronden van artikel 68 van het Wetboek van Strafrecht (Sr). Dit artikel formuleert de voorwaarden waaronder een tweede vervolging wegens hetzelfde feit niet wordt toegestaan: non bis in idem. Aanleiding om mij in dit onderwerp te verdiepen vormden enkele arresten van de Hoge Raad. De Hoge Raad beriep zich voor zijn standpunt of er wel of geen sprake was van een tweede vervolging wegens hetzelfde feit op ‘de strekking van art. 68’ en ‘het beginsel van het artikel’. De vraag was: op welk beginsel beriep hij zich? Waar stond het? Waar kwam het vandaan? De antwoorden die ik in de geschiedenis vond, boden een verrassende blik op de gebeurtenissen, de taal, de ontwikkelingen, en de personen rond dit onderwerp. Zij ontsloten onder meer de bron van de woorden non bis in idem en de betekenis die zij in de loop der eeuwen kregen. Mijn bijdrage gaat over deze twee historische aspecten van de regel.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
april 2013
AA20130314

Maandbladartikel

Over de erfelijkheid van bezit, goede en kwade trouw

Kan de bona fide erfgenaam van de mala fide erflater een verkrijgende verjaring beginnen?

J.E. Jansen

Wat gebeurt er als een bona fide erfgenaam een goed verkrijgt van een mala fide erflater? Naar het voorbeeld van het Romeinse en Franse recht bepaalt ons burgerlijk wetboek dat de kennis en wetenschap van de erfgenaam niet ter zake doen: hij volgt op in het mala fide bezit van de erflater en begint dus geen verkrijgende verjaring ex artikel 3:99 BW. Naar Duits recht is de erfgenaam beter af: bij bona fide verkrijging van het bezit door erfopvolging begint hij verkrijgend te verjaren. Aan de hand van een rechtshistorische en rechtvergelijkende analyse wordt in dit artikel onderzocht of de Nederlandse wetgever dit Duitse voorbeeld zou moeten volgen.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
juni 2013
AA20130501

Maandbladartikel

Relativiteit. Het geheime wapen van de rechter

G.E. van Maanen

De toepassing van de relativiteiteis leidt soms tot onvoorspelbare en arbitraire uitkomsten, en verhult de rechtspolitieke keuzes die onze rechters maken. Waarom hebben wij in Nederland ooit gekozen voor dit instrument? Voor een antwoord op deze vraag neemt Gerrit van Maanen ons terug naar de beginjaren van de twintigste eeuw, waar we zullen kennismaken met Johan van Gelein Vitringa.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
februari 2013
AA20130153

Maandbladartikel

Rode draad ‘Historische wortels van het recht’

Voorwoord Rode Draad 2013

L. van den Berge, R. Kindt, M. Neekilappillai, J.J. Valk

De redactie heeft besloten in 2013 als Rode Draad een serie artikelen te publiceren over de historische wortels van ons recht. Naar haar mening kan de rechtsgeschiedenis bij uitstek inzichten verschaffen die van belang kunnen zijn bij het uitzetten van de koers van ons huidige recht. In elk artikel zal een rechtswetenschapper de ontwikkeling van een specifiek leerstuk uitlichten, waarbij in het bijzonder aandacht wordt besteed op de relevantie van die ontwikkeling voor het huidige recht.

Overig | Rode draad | Historische wortels van het recht
januari 2013
AA20130057

Maandbladartikel

Resultaat 1–12 van de 15 resultaten wordt getoond