Ars Aequi redacteuren gaan in gesprek met juristen uit allerlei rechtsgebieden.
Met deze experts bespreken zij wat er speelt in hun vakgebied: voor welke uitdagingen staat het recht, en hoe kunnen we hiervoor oplossingen vinden?

Joas Bakker en Wim Hermans bijten het spits af. Met de microfoons in de bagage reizen zij het hele land door om de meest spraakmakende juristen te interviewen.

Hoe zien zij de actuele ontwikkelingen in hun vakgebied? Welke grote problemen spelen er? Hoe staan zij er in? En belangrijker, weten zij de weg naar mogelijke oplossingen?

Vragen genoeg. De antwoorden hoor je in de Ars Aequi Podcast.

Klaas Rozemond

In de vijfde aflevering van de Ars Aequi podcast spreken Wim en Joas met Klaas Rozemond, filosoof en hoofddocent strafrecht aan de Vrije Universiteit.

Stel je hebt een schriftelijke wilsverklaring opgesteld dat als je je cognitieve vermogens verliest, je euthanasie wil krijgen. Eenmaal dement beleef je veel plezier aan eindeloze herhalingen van Heel Holland Bakt en geniet je iedere dag opnieuw van je boterhammetje met pindakaas.

Een gelukkige demente kan van een cognitieve Dworkiniaan zijn veranderd in een emotionele hedonist.

Deze manier van leven zou je toen je nog bij je volle verstand was waardeloos hebben gevonden. Is het dan goed als een arts een dodelijk middel in je koffie doet als vorm van euthanasie?

Moet de schriftelijke wilsverklaring voorgaan, of je zelfbeschikkingsrecht op het moment dat je al dement bent?

Je moet heel goed onderzoeken of mensen zich niet vergissen in hun eigen gevoelens. Je perspectief verandert naarmate je omstandigheden veranderen.

Klaas Rozemond over de (rampzalige) invloed van Dworkin op het Nederlandse euthanasierecht.
>>Luister naar de Ars Aequi Podcast op Spotify of op Google Podcasts.

Jacques Claessen

In de vierde aflevering van de Ars Aequi podcast spreken Wim en Joas met Jacques Claessen, hoogleraar herstelrecht aan de Universiteit Maastricht.

Vergelding is van oudsher een van de belangrijkste doelen van het strafrecht. Een alternatief is het herstelrecht. Jacques Claessen legt uit wat het herstelrecht inhoudt.

Straf is proportionele wraakneming. Als we dit de overheid laten doen, dan is het ‘gerechtvaardigd’ en noemen we het vergelding. Maar in de kern is en blijft het opzettelijk iemand willen schaden.

Hij vertelt over de filosofische en spirituele inspiraties voor zijn denken over dit onderwerp.

 Je ziet scheuren ontstaan in de systemen. Waarom? Er is behoefte aan menselijk contact, menselijk ontmoeten. Ik denk dat mensen daar uiteindelijk behoefte aan hebben, aan de menselijke maat.

Ook legt hij uit hoe het herstelrecht er in de praktijk uit zou kunnen zien, en waarom het beter werkt dan vergeldingsgericht straffen.

Voor een positieve verandering in het strafrecht is in ieder geval een bewustheidsverandering nodig. Ik denk dat je daarom bottom-up moet gaan werken, vanuit de mensen zelf.

>>Luister naar de Ars Aequi Podcast op Spotify of op Google Podcasts.

Ingrid Leijten

In de derde aflevering van de Ars Aequi podcast spreken Wim en Joas met Ingrid Leijten, hoogleraar Nederlands en Europees Constitutioneel recht.

Moeten rechters wetten en besluiten toetsen aan de evenredigheid, en zo ja, op welke manier?

Volgens Ingrid Leijten kunnen we veel leren van het grondrechtelijke perspectief. Zij pleit ervoor om constitutionele toetsing in te voeren, en om bij toetsing aan de grondwet ook te kijken naar evenredigheid.

 De Nederlandse rechter is geneigd de terughoudendheid van Straatsburg te kopiëren in plaats van zelfstandig te kijken wat proportioneel is.

Evenredigheid is niet alleen van belang voor rechterlijke toetsing: er moet een proportionaliteitscultuur komen bij de wetgever en het bestuur. Waarom? Dat legt zij aan ons uit.

Een evenredigheidsantenne moet ingebouwd zijn in het systeem. Het gaat niet om een lijstje met concrete dingen die we moeten doen of laten, het gaat om een manier van denken.

>>Luister naar de Ars Aequi Podcast op Spotify of op Google Podcasts.
 

(Deze aflevering is in de lente van 2022 opgenomen. Ontwikkelingen die hierna hebben plaatsgevonden zijn dus niet meegenomen in het interview.)

Thom de Graaf

In de tweede aflevering van de Ars Aequi podcast spreken Wim en Joas met Thom de Graaf, vice-voorzitter van de Raad van State.

Ze gaan in gesprek over de klimaatambities van het kabinet in het licht van de Europese klimaatdoelen. Zou Nederland meer moeten doen?

 Je moet je gedragen naar de afspraken die zijn gemaakt, zowel in de eigen Nederlandse wet, als in Europa.

Daarnaast komen de toeslagenaffaire, de moeilijke afwikkeling daarvan, en het ‘doenvermogen’ van burgers aan de orde.

Je moet zorgen dat je enig begrip hebt voor het feit dat burgers verschillen in wat ze kunnen begrijpen en kunnen doen.

Verder vertelt De Graaf hoe de wetgever betere wetten kan maken; bijvoorbeeld door uitvoeringsinstanties direct bij het proces te betrekken.

Kan de politie dat wel? Is dat wel te doen voor de belastingdienst? Kunnen gemeenten die taak wel goed uitvoeren? Dit kost wat extra tijd, maar je maakt er uiteindelijk betere wetgeving van.

>>Luister naar de Ars Aequi Podcast op Spotify of op Google Podcasts.

Margreet Ahsmann

In deze eerste aflevering van de Ars Aequi podcast spreken Wim en Joas met Margreet Ahsmann, emeritus hoogleraar civiele rechtspleging.

In deze podcast gaat het gesprek over de vraag of de civiele procedure nog wel werkt voor mensen.

Eigenlijk is inherent aan het recht de vijandige aard; in een wereld vol engelen is geen recht nodig.

Bij de burgerlijke rechter staan procespartijen lijnrecht tegenover elkaar. Deze vorm van rechtspraak, die wel eens betiteld wordt als een ‘conflictueus toernooimodel’, werkt goed om hoor en wederhoor te waarborgen.

Dankzij geschilbeslechting bouwt de rechter aan de rechtsorde en doet hij aan rechtsontwikkeling.

Tegelijkertijd is er kritiek van auteurs als Maurits Chabot en Maurits Barendrecht, die opmerken dat de rechter in dit model niet daadwerkelijk de problemen van mensen kan oplossen. Ahsmann is het hier niet mee eens, en vertelt waarom.

Het pragmatisme van de ‘rechter als probleemoplosser’ is kwetsbaar.

>>Luister naar de Ars Aequi Podcast op Spotify of op Google Podcasts.