De Duistere Kant

Het werk van de invloedrijke filosoof Immanuel Kant kent vrouwonvriendelijke en racistische elementen. Wat dit betekent dit voor de ethiek van Kant en de toepasbaarheid van zijn morele principes anno nu? Moeten we Kant aan de kant schuiven? Of doen we zijn erfenis dan tekort? Luister naar filosoof Pauline Kleingeld en rechtsfilosoof Thomas Mertens over racisme, seksisme bij de duistere kant van Kant.

Racisme en seksisme

Immanuel Kant (1724 – 1804) wordt gezien als een van de grootste filosofen van de Verlichting. We kennen hem vooral van zijn plichtsethiek en zijn werk waarin vrijheid, gelijkheid en universele mensenrechten centraal staan. Minder bekend zijn zijn negatieve ideeën over vrouwen en mensen van kleur.

Kant maakte lange tijd een hiërarchisch onderscheid tussen seksen en rassen. Zo waren vrouwen ondergeschikt aan de man, en verdedigde Kant dat zwarte mensen niet in staat waren om zelfstandig te werken, of om onderwijs te volgen. Pas aan het einde van zijn leven nam hij radicaal afstand van zijn racistische denkbeelden. Hoe kunnen we deze ommekeer verklaren? En waarom bleef de vrouw wel ondergeschikt aan de man in zijn werk?

Beperkt universeel

Pauline Kleingeld legt uit in hoeverre de seksistische en racistische elementen in Kants werk problematisch zijn. Hebben Kants opvattingen over ras en gender een invloed op zijn filosofische ideeën gehad? Stond ‘mens’ voor Kant gelijk aan ‘witte man’? En is zijn morele theorie dan wel zo universeel als we dachten?

Erfenis

Na haar lezing gaat Pauline Kleingeld in gesprek met rechtsfilosoof Thomas Mertens. Maken de vrouwonvriendelijke en racistische elementen Kants ethiek minder ethisch? En is zijn werk wel geschikt om naar hedendaagse morele problemen zoals (institutioneel) racisme te kijken? Tegelijkertijd: Kant leefde in een andere tijd. Kun je hem wel de maat nemen aan de hand van onze huidige morele waarden en normen? En is het mogelijk om een hedendaagse Kantiaanse ethiek te ontwikkelen die vrij is van racistische en seksistische aspecten? Filosoof en programmamaker Wouter Veldman leidt het gesprek.

Over de sprekers

Pauline Kleingeld is filosoof en hoogleraar Ethiek en haar geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze is een van de meest vooraanstaande deskundigen op het gebied van de Kantiaanse ethiek en politieke filosofie. Ze publiceerde over thema’s als de vrijheid van de wil, de rol van emoties, en het kosmopolitisme in heden en verleden. In 2020 kreeg ze een Spinozapremie die ze gebruikt om onderzoek te doen naar de filosofische onderbouwing van universele normen en de betekenis hiervan voor de hedendaagse debatten over ras en racisme.

Thomas Mertens is rechtsfilosoof en hoogleraar Rechtsfilosofie aan de Radboud Universiteit. Hij bestudeert de verhouding van recht en moraal vanuit een hoofdzakelijk Kantiaanse inspiratie. In 2021 publiceerde hij samen met Willem van der Kuijlen de Kant-bundel Wat is verlichting?.

Wouter Veldman is filosoof en werkt als programmamaker bij Radboud Reflects. Hij werkt aan een onderzoeksvoorstel over milieufilosofie, nihilisme en Nietzsche.

Dit evenement wordt georganiseerd door Radboud Reflects en Radboud Diversity Equity and Inclusion Office.

Aanmelding: https://www.ru.nl/radboudreflects/agenda/inschrijvingen/2021/16-09-21-duistere-kant-lezing-gesprek-filosoof/
Deze lezing kun je gratis online via een livestream bijwonen. Schrijf je voor 12.00 uur op de dag van de lezing in en ontvang de reminder en de link naar de terugblik van deze livestream in je mailbox. Schrijf je je in na 12.00 uur op de dag van de lezing, dan ontvang je geen reminder. Je kunt hem zelf instellen op het YouTube-kanaal.
Meer informatie: https://www.ru.nl/radboudreflects/agenda/lezingen/@1313824/duistere-kant-lezing-gesprek-filosoof-pauline/